بررسی علل ناکارآمدی شغلی صنعت هوافضا در ایران / ارتباط صنعت و گرایش دانشگاهی
مهندسی هوافضا در ایران قدمتی نزدیک به چهار دهه دارد اما مواردی از نقص و نابسمانی در این عرصه وجود دارد که حل شدن سریع آن به مانند آرمانگرایی و خوش بینی بیش از حد می ماند. بطوری که در این راه، هزاران مهندس فارغ التحصیل هوافضا از لحاظ شغلی بیکار مانده اند. در این موضوع، رابطه ی مستقیمی با انتخاب گرایش دانشگاهی وجود دارد.
اما مشکل در کجاست و چگونه می شود آن را بررسی کرد.
شاید در نگاه اول، زیرساخت های کوچک در زمینه صنعت هوافضا و بازارکار کوچک و محدود با حقوق های اندک را عامل این قضیه بدانیم، اما این صرفا ۵% ماجرا است. درصد بسیار بالایی باز می گردد به انتخاب نادرست جوانان که تحت تاثیر سایت های هوانوردی و هوافضایی و تبلیغات برخی مراکز آکادمیک قرار گرفته اند.
نابسامانی در این صنعت صرفا محدود به زیرساخت های کوچک و ناکافی در کشور نمی شود، بلکه می تواند ارتباط قوی با تعداد فارغ التحصیلان بیکار داشته باشد.
هدف از این مقاله، راهنمایی صحیح جوانان برای جهت گیری اصولی و منطبق با حقایق و واقعیت های زمان حال حاضر می باشد لذا این وظیفه احساس می شود که ارتباط بین گرایش انتخابی و فضای بازار کار را تقدیم مخاطبان این مقاله قرار دهیم.
ارتباط بین گرایش آکادمیک از مقطع کارشناسی ارشد تعریف می شود، انتخابی که می تواند مسیر یک دانشجوی هوافضا را تعریف کند. اصولا طبق گواه اکثر مشاوران تحصیلی در تمام دوره ها، ورود به هوافضا در ایران یک ریسک نامعقول است و بجای آن گرایش های مهندسی مکانیک پیشنهاد می شود. اما اگر کسی این ریسک را کرد و تصمیم بر ادامه هوافضا گرفت، می بایست شرایط موجود را به دقت بسنجد و تحت هیچ عنوانی با انتخاب اشتباه، خود را به لیست آمار بالای فارغ التحصیلان بیکار این رشته اضافه نکند.
این مهم از طریق شناخت بین گرایش ها و فضای واقعی موجود میسر می شود.
به طور صریح وارد توضیحات مربوطه می شویم و گرایش ها را بررسی می کنیم:
در پایه کارشناسی، گرایش خاصی مطرح نیست و رشته با نام هوافضا-هوافضا ارائه می شود اما موضوع گرایش ها از پایه تحصیلاتی ارشد آغاز می شود. در فضای آموزشی داخل کشور، ۷ گرایش هوافضایی داریم :
۱٫ سازه های هوایی ۲٫ ایرودینامیک ۳٫ پیشرانش ۴٫ فضایی ۵٫ ماهواره ۶٫ دینامیک پرواز و کنترل ۷٫ سوانح هوایی و صلاحیت های پروازی
همانطور که مستحضر هستید، موقعیت شغلی و صنعتی هوافضا کوچک است و ورود به آن ریسک خود را دارد اما با شناخت گرایش ها می توان انتخاب صحیحی داشت و این احتمال ریسک را تا حدودی کم کرد.
در رده ی اول " ۱٫ سازه های هوایی؛ ۲٫ سوانح هوایی و صلاحیت های پروازی؛ ۳٫ ایرودینامیک؛ " را رشته هایی با دارا بودن موقعیت جذب و اشتغال با بهترین "موقعیت نسبی" پس از فارغ التحصیلی معرفی کرد. با توجه به شرایط واقعی صنعتی، این ۳ رشته می توانند معقول ترین انتخاب های ممکنه باشند.
این سه گرایش جزو برترین گرایش های حال حاضر در هوافضا در دوره جاری تا آینده می باشند. اهمیت سازه هوایی بر این است که نیاز پایه و اساسی کشور در زمینه متریال های موجود، تحقیق و توسعه کامپوزیت های پیشرفته و بهبود و ارتقا دانش و فناوری سازه های هوایی و هوافضایی می باشد. در این راه، دانشگاه های برتر کشور نظیر دانشگاه شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه امام حسین (ع) و ....، اقدامات شایانی را انجام می دهند. در گرایش ایرودینامیک، جدا از اینکه این گرایش از پایه های تمامی تیم های طراحی سامانه های هوافضایی می باشد، فارغ التحصیلان ایرودینامیک شانس این را داشته اند که پس از فارغ التحصیلی در موقعیت های مهندسی مکانیک نیز مشغول به کار شوند بطوری که این شانس برای سایر گرایش های هوافضایی در تصاحب موقعیت های مکانیک و برق ناکام مانده است. گرایش سوانح هوایی و صلاحیت های پروازی نیز از دیگر نیازهای ضروری برای افزایش ایمنی هوانوردی کشور می باشد که توسط دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری ارائه می شود.
در رده ی دوم "۱٫ پیشرانش؛ ۲٫ فضایی؛ ۳٫ماهواره؛ " جایگاه جذب موقعیت شغلی هوافضا را دارد. هر چند که مجددا بر موقعیت های محدود و کوچک هوافضا در ایران تاکید می شود.
این سه گرایش از گرایش های محبوب جوانان محسوب می شوند اما از لحاظ اهمیت جذب نیرو از فارغ التحصیل و محیط های صنعتی در رده ی دوم قرار دارد. دانشگاه های شریف، تهران، خواجه نصیرالدین طوسی، امیرکبیر و فردوسی مشهد را می توان گل سرسبد این رده نامید.
در رده سوم یا رده آخر، گرایش " دینامیک پرواز و کنترل " وجود دارد که از لحاظ موقعیت شغلی در وضعیت خوبی قرار ندارد و از لحاظ موقعیت کمیتی و کیفیتی فارغ التحصیلان نیز تا حدودی اشباع شده است و همین اشباع و عدم نیاز به پرسنل با این مدرک باعث به وجود آمدن این وضعیت شده است. رشته دینامیک کنترل پرواز از آن رده رشته هایی است که در هر کشور صنعتی تعداد بسیار کمی از آن نیاز است. اما متاسفانه در داخل کشور در راه توسعه ما، این گرایش به گواه کارشناسان در وضعیت اسف باری قرار دارد بطوری که مشکلاتی برای فارغ التحصیلانش پس از پایان دوره به وجود آورده است و راه آن ها را برای رسیدن به مشاغل مطلوب ویران کرده است.
همانطور که ذکر شد، رابطه ای مستقیم بین نابسامانی شغلی در هوافضا با گرایش تحصیلی وجود دارد.
لازم به ذکر است که متاسفانه با وجود زیرساخت های اندک، مدیریت نادرست و فضای جذب و اشتغال محدود، ۲۰ دانشگاه در مقطع ارشد و ۸ دانشگاه در مقطع دکتری اقدام به پذیرش دانشجو می کنند که این تعداد بالا برای این موقعیت کوچک یک فاجعه است و جوان پرانگیزه و پر از شوق را به سمت بیراهه ای از سودجویی آموزشی می کشاند و با همین روند موقعیتی جز تدریس در دانشگاه را برایش به ارمغان نمی آورد و این در صورت عدم جلوگیری به نسل های بعدی می رسد و می شود یک دور باطل.
هر چند که امروزه توسط کارشناسان این توصیه به داوطلبان می شود که حتی المقدور جهت داشتن مدرک تحصیلی بهتر، در مقطع ارشد بجای هوافضا وارد رشته هایی نظیر مکانیک با گرایش هایی نظیر تبدیل انرژی با دارا بودن جایگاه شغلی شوند، اما در صورت انتخاب هوافضا، بهتر است توصیه های کارشناسانه این پست را با دقت مضاعف مطالعه نمود.
*سالار شمس الدین عزتی* انتهای یادداشت/
ارسال نظر