کنترل پرواز بالگرد چطور انجام می‌شود؟

     بالگرد در میان وسایل پرنده، هواگرد ویژه‌ای است و کنترل آن نیز به همان اندازه خاص است. در این مقاله اختصارا به آنها پرداخته‌ایم.

بالگرد دارای چهار ورودی کنترل پرواز است:

یک) Cyclic

دو) Collective

سه) Anti-torque pedals

چهار) Throttle

به کمک این کنترل‌ها می‌توان بالگرد را در جهات مختلف حرکت داد و نوع حرکت آن را کنترل کرد.

     کنترل cyclic معمولاً بین پاهای خلبان جای می‌گیرد، به آن اهرم cyclic یا مختصراً cyclic گفته می‌شود. در اغلب بالگردها، این اهرم شبیه یک Joystick است. علت نام‌گذاری این اهرم به cyclic، این است که با تغییر آن گام هر تیغه روتور در هر چرخش (سیکل یا همان cycle) روتور اصلی تغییر خواهد کرد. با این تغییر، نیروی برآ به طور نامتقارن تغییر خواهد کرد. نتیجه استفاده از این اهرم، خم‌شدن روتور در جهتی خاص خواهد بود که در نهایت، بالگرد به همان جهت حرکت خواهد کرد. به عنوان مثال، اگر خلبان اهرم cyclic را به سمت جلو فشار دهد، دیسک روتور به جلو خم شده، نیروی رانشی رو به جلو تولید خواهد کرد و بالگرد به سمت جلو حرکت خواهد کرد.

     کنترل گام collective، یا مختصراً collective سمت چپ صندلی خلبان قرار دارد. بر روی آن یک کنترل اصطکاکی قرار گرفته که به انتخاب خلبان تنظیم می‌شود و هدف آن جلوگیری از تغییر ناخواسته این اهرم است. اهرم collective گام همه تیغه‌های روتور را، مستقل از محل قرارگیری آنها، به طور همزمان تغییر می‌دهد. بنابراین با تغییر این اهرم گام همه تیغه‌ها به یک اندازه، چه کاهشی و چه افزایشی، تغییر خواهد کرد. در نتیجه میزان برآ یا پیشرانش تولیدی آنها نیز به همان نسبت دستخوش تغییر شده و ارتفاع یا سرعت رو به جلوی بالگرد را تغییر می‌دهد.

     پدال‌های anti-torque در همان محل قرارگیری پدال‌های rudder هواپیمای بال‌ثابت قرار گرفته‌اند و دقیقاً همان کار را انجام می‌دهند. اعمال هر گونه تغییر در وضعیت این پدال‌ها، گام تیغه‌های روتور دم و در نتیجه نیروی رانش تولیدی آنها را تغییر داده و باعث می‌شود دماغه بالگرد به جهت خاصی Yaw کند.

     روتور بالگرد در RPM خاصی کار می‌کند. Throttle قدرت تولیدی موتور را تنظیم می‌کند که از طریق سیستم انتقال قدرت به روتور منتقل می‌شود. هدف استفاده از این کنترل، تولید نیروی کافی توسط موتور برای نگه‌داشتن روتور در محدوده مجاز RPM کاری‌اش برای تولید نیروی برآ یا رانش مناسب است. در بالگردهای تک‌موتوره، این کنترل مانند دسته گاز موتورسیکلت‌ها در انتهای اهرم collective نصب شده‌است که با چرخاندن آن میزان قدرت تولیدی موتور تغییر می‌کند. در بالگردهای دو موتوره، هر موتور یک اهرم throttle دارد.

به قلم سید پوریا حسینی