بخش اول
سیستم مدیریت ایمنی درصنعت هواپیمایی
ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ در ﺑﺴﯿﺎری از زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ، ﺷﺒﯿﻪ دﯾﮕﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﺮ رﯾﺴﮏ و ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﺑﺎﻻ، ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳانحهﻫﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻧﺪ. ﮔﺰارشﻫﺎی ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻮاﻧﺢ در ﺳﺎلﻫﺎی ١٩٨٠ اﻟﯽ ١٩٩٠ درﺻﺪد ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﯿﻦ ﭘﺮوﺳﻪﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺳﻮاﻧﺢ ﺑﻮده است. پیشگیری و اجتناب از سوانح تنها به مسئولیت‌پذیری، تخصص و تعهد عوامل نیروی انسانی هر ارگان به مدیریت ایمنی ارتباط دارد، بنابراین اجرای سیستم مدیریت ایمنی در یک گستره یکپارچه در هواپیمایی می‌تواند به افزایش سطح ایمنی پروازها، افزایش سطح کیفیت خدمات ارایه شده به مراجعه کنندگان، افزایش ملاحظات زیست محیطی مربوط به صنایع هوایی و بالطبع کاهش هزینه‌های مربوطه و بهبود مستمر عملکرد مدیریتی سازمان منجر شود.
مقدمه
سیستم مدیریت ایمنی در هواپیمایی عبارت است از فرآیند مدیریت ریسک به گونه‌ای سیستماتیک، صریح، روشن وفراگیر به طوری که سیستم‌های فنی و عملیاتی، همچنین مدیریت مالی و عوامل انسانی را در تمام فعالیت‌های مربوط به هواپیمایی به صورت یک مجموعه یکپارچه درآورده و آن را در سطح تعریف شده خود نگهدارد. سیستم مدیریت ایمنی بایستی مانند سیستم‌های مدیریتی دیگر دارای هدف تعریف شده، برنامه ریزی و اندازه گیری ایمنی عملکرد باشد. در واقع مدیریت ایمنی بایستی در چارچوب ایمنی سازمان یافته باشد و نه به صورت برقراری ایمنی سنتی درچارچوب یک سازمان.
مدیریت ایمنی در صنعت هواپیمایی بایستی به عنوان یک بخش تفکیک ناپذی از مدیریت هواپیمایی تعیین کند که چگونه مدیریت ایمنی در هواپیمایی هدایت شود. به عبارت دیگر مدیریت ایمنی بایستی در تارهای بخش‌های مختلف هواپیمایی تنیده شده و به عنوان یک فرهنگ در کلیه مسئولیت‌های شغلی آن تسری پیدا کند.
ضرورت پیاده‌سازی سیستم مدیریت یکپارچه ایمنی در صنعت هواپیمایی
ابهام زدایی در شرح وظایف و اختیارات، شفاف سازی ارتباط بین واحدها و فعالیت‌های مربوطه
شفاف‌سازی فرآیندهای کاری از طریق مستند کردن روال کار
آموزش مناسب کارکنان سطوح مختلف پرواز اعم از کارکنان بخش خدماتی تا کارکنان بخش تعمیرات
ایجاد نگرش مثبت جامعه و طرف‌های ذینفع نسبت به سازمان
صرفه‌جویی در هزینه‌های کیفیت نظیر دوباره کاری‌ها
افزایش رضایت مشتریان/ذی نفعان به میزان 20% پس از اخذ گواهینامه
کاهش غرامت و خسارت پرداختی ناشی از آلودگی زیست محیطی/مخاطرات و جراحات کار
افزایش دقت تجهیزات از طریق انجام کالیبراسیون دوره‌ای آن‌ها
تعیین اهداف کمی و قابل دستیابی و ابلاغ آن به واحدهای مرتبط
کاهش شکایات و اخذ نظر مشتری برای بهبود خدمات
آموزش مناسب کارکنان و پیمانکاران در زمینه‌های ایمنی و بهداشتی
گردش سریع اطلاعات و پردازش آن‌ها به منظور شناسایی خطرات بالقوه/ بالفعل
صرفه‌جویی در مصرف منابع، جلوگیری از دوباره کاری‌ها، اتلاف وقت و هزینه
ایجاد روش مناسب ارزیابی صلاحیت واحدهای داخلی سازمان و تامین کنندگان بیرونی
تعیین شاخص‌های کمی جهت ارزیابی و اندازه گیری فرآیندها متناسب با انتظارات و اهداف
ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﻤﻨﯽ
ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ را ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ همیشه تهدﯾﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای اﯾﻤﻨﯽ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﻣوﻟﻔﻪ ﺿﺮوری ﺗﻀﻤﯿﻦ اﯾﻤﻨﯽ، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ تهدﯾﺪات ﻗﺒﻞ از رﺧﺪاد ﺳﺎنحهﻫﺎﺳﺖ. اﺛﺮ بخشی ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﻔﻮذ ﮐﺎﻣﻞ آن در ﺗﺎر و ﭘﻮد ﺳﺎزﻣﺎن دارد (روشﻫﺎی اﺟﺮای ﮐﺎرﻫﺎ) ﺑﻪ ﻃﻮری‌که ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﻤﻨﯽ ﻋﻤﻠﯽ اﯾﺠﺎد و در ﺣﺎل ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﺪام ﻧﮕﻬﺪاری ﺷﻮد.
ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻄﻮر گسترده در ادﺑﯿﺎت اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎرﻫﺎی ﭘﺮ رﯾﺴﮏ و ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﺑﺎﻻ از جمله ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﻋﻼﻗﻪ زﯾﺎدی ﺑﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﻤﻨﯽ در ﺗﻀﻤﯿﻦ اﯾﻤﻨﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ.
تعیین خصوصیات بخش‌های مختلف سیستم جهت پیاده سازی متناسب سیستم
طرح مدیریت ایمنی بایستی پوشش دهنده خصوصیات هر بخش بوده و به وضوح ارتباط داخلی بین بخش‌ها را نشان دهد. این شناخت برای کارکنان و قانون‌گذار از این نظر حائز اهمیت است که آن‌ها به فرآیند یکپارچگی سیستم وقوف پیدا می‌کنند. طبعا این مساله بایستی در بخش تهیه مستندات به دقت در نظر گرفته شود.
تحلیل شکاف
با شناخت دقیق بخش‌های مختلف سیستم می‌توان به برنامه ریزی جهت تهیه طرح توسعه سیستم پرداخت. برای شروع باید قبلا بخش‌هایی را از سیستم که وجود داشته و در جای خود قرار دارند مشخص و سپس بخش‌های مفقوده راشناسایی نمود. این عمل تحلیل شکاف نامیده می‌شود. این تحلیل روش بسیار مناسبی برای شناسایی زمینه‌هایی است که بایستی به آن‌ها پرداخته شود. این تحلیل همچنین یکی از پیش نیازهای فرآیند صدور گواهینامه صلاحیت (certification) در بخش‌های مختلف هواپیمایی مانند فرودگاه‌ها و ... می‌باشد.
اندازه گیری ایمنی عملکرد
برای آن‌که همواره اهداف ایمنی قابل حصول باشند نیاز به آن است که کارآیی عملیاتی به دو صورت پیش‌گیرانه و واکنشی تحت نظارت قرار داشته باشد. برای این کار بایستی نوعی از فرم‌های بازرسی به کار روند که در آن‌ها عناصر کلیدی مربوط به فعالیت‌های بخش مربوطه به صورت کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گیرند. سپس نتایج نظارت بر ایمنی عملکردها مستند شده و به عنوان بازخورد برای بهبود سیستم به کار رود.
سیستم مقررات
برای برقراری یک سیستم مدیریت ایمنی، سیستم مقرراتی حرف اول را دارد. این مسئله به خصوص در صنعت هواپیمایی که علاوه بر مقررات داخلی به مقررات خارجی نیز بستگی زیادی دارد بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در درجه اول بایستی مساله سیستم‌های مقرراتی JAR یا FAR که اخیرا JAR به ESAR که از کلمات European Safety Requirements برگرفته شده تبدیل گردیده است و سیستم مقرراتی ایران (IAR) به طور شفاف و فراگیر توسط مقامات قانون‌گذار نهایی گردد. کاستی در این مورد یکی از مهم‌ترین مواردی است که با ایمنی تقابل دارد.
طرح اجرایی مدیریت ایمنی شامل زیربخش‌های ذیل می‌باشد:
الف ـ سیاست‌گذاری ایمنی (safety policy) شامل:
تعیین اهداف ایمنی(safety objectives)
اندازه گیری ایمنی عملکرد (safety performance measurement)
سیاست‌های غیر تنبیهی(Non-punitive disciplinary policies)
ب ـ تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها responsibilities) Roles and) شامل:
- تهیه داکیومنت‌های مربوط به نقش‌ها و مسئولیت‌ها
- تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌های فردی
- تعیین وظایف سیستم مدیریت ایمنی بایسته
- تشکیل اداره ایمنی
- تشکیل کمتیه ایمنی
- شرکت دادن کارکنان در توسعه و اجرای سیستم
ارتباط بین چارچوب ملی سیستم مدیریت OSH (OSH-MS) و اجزا ضروری آن درشکل زیر نشان داده شده است.
OSH- MS = Occupational Safety and Health – Management - System
ابزارهای موردنیاز جهت استقرار سیستم‌های مدیریتی
تعهد قوی مدیریت
شناخت سازمان
برنامه‌ریزی مناسب
منابع مالی کافی
تجهیزات نرم افزاری/ سخت افزاری
آموزش نیروی انسانی
مشارکت کارکنان
ارسال نظر