سیر تحول صندلی‌های هواپیما

به گزارش کن نیوز؛ این موضوع امکان دارد در عصر حاضر عجیب به نظر برسد که جابجایی مسافر هیچ وقت از اولویت های حائز اهمیت اولین خطوط هوایی، نبوده است. از نظر دیدگاه تاریخی، منبع اصلی درآمد خطوط هوایی در آن زمان ها، حمل و نقل پست و دیگر محموله ها از یک فرودگاه به فرودگاهی دیگر بوده است؛ نه جابجایی مسافر! با در نظر گرفتن این موضوع جای تعجب نیست که نسل اول صندلی های مسافری خطوط هوایی، فاقد بسیاری از امکانات رفاهی مدرن امروزی بوده اند.

اولین صندلی مسافر تعبیه شده در داخل یک هواپیما، یک صندلی حصیری بود که در سال 1919 در هواپیمایی بنام «Lawson» تعریف شد. صندلی های حصیری برای دهه ها جز انتخاب های خطوط هوایی بودند تا اینکه در سال 1930، یک شرکت ساخت آلومینیوم در آمریکا، اقدام به ساخت صندلی مسافری فلزی سبک – برگرفته از آلیاژهای آلومینیوم - برای اولین کرد. برای ساخت اکثر صندلی های خطوط هوایی تا به امروز از همان فریم های آلومینیومی استفاده می شود. با تغییر ساختار صندلی ها از جنس حصیری به آلومینیومی، روکش صندلی ها افزایش فزاینده ای برای راحتی مسافران پیدا کرد. بر همین اساس برای اولین بار در سال 1936، از صندلی هایی با روکش های به اصطلاح «Rubber Covered»، در هواپیمای DC-3 استفاده و از آن تبدیل به یک امر عادی شد.

به صندلی های داخل هواپیما که مسافران بر روی آن می نشینند، «Airline Seat» می گویند. تمامی صندلی ها به ریل های تعبیه شده در کف کابین هواپیما متصل و به طور معمول در ردیف هایی، در سرار طول بدنه هواپیما قرار دارند؛ بنابر چنین ساختاری، فرایند تعویض صندلی ها زیاد پیچیده نخواهد بود. همچنین برای ایمنی مسافران، همه صندلی ها مجهز به «کمربند ایمنی» (Seatbelt) هستند. «کمربند ایمنی» که همچنین با نام «Safety Belt» نیز شناخته می شود، ساختاری از صندلی یک وسیله نقلیه – در اینجا منظور هواپیما است - بوده که بخصوص در زمان های وضعیت اضطراری، ایفای نقش قابل توجهی دارد.

علاوه بر «کمربند ایمنی» که جز ابتدایی ترین ساختارها محسوب می شود، صندلی های هواپیما عموما به منظور افزایش راحتی مسافران به ساز و کارها، و تجهیزات کاربردی دیگر نیز ممجهز هستند که از مهم ترین آن ها می توان به امکان تنظیم وضعیت صندلی – به صورت مکانیکی در «کلاس اقتصادی» (Economy Class) و به صورت الکتریکی در «کلاس تجاری» (Business Class) و «کلاس درجه یک» (First Class) -، و همچنین میزهای باز شونده از پشت صندلی جلویی برای سرو غذا یا مطالعه اشاره کرد که به اصطلاح «Trays» نامیده می شوند.

همچنین داشتن یک «جیب» (Pocket) در پشت هر صندلی امکان قرار دادن مجله، «پاکت تهوع» (Airsickness Bag) و دستورالعمل های پروازی برای مسافران را فراهم می کند. در این میان بعضی از صندلی های خطوط هوایی نیز فاقد این جیب هستند؛ برای مثال خطوط هوایی «Ryan Air» به منظور کاهش هزینه های خود، دستورالعمل های ایمنی را به پشت صندلی ها، دوخته است. همچنین بیشتر هواپیماهای دوربرد و البته هواپیماهای میان برد برخی از خطوط هوایی، دارای صندلی هایی، با پشتی سر قابل تنظیم هستند تا برای راحتی هر چه بیشتر خود، نسبت به قرار دادن پشتی سر خود در ایده آل ترین حالت، اقدام کنند.

با هدف افزایش رفاه حال مسافران، صندلی های یک هواپیما ممکن است علاوه بر درگاه های صوتی جهت استفاده از هدفون و سرگرمی های صوتی، به درگاه های برق AC و DC، و همچنین پورت USB نیز مجهز باشد. همچنین به طور معمول صفحه نمایش هایی برای صندلی ها درنظر گرفته می شود تا مسافر بتواند از آن بعنوان دیگر سرگرمی های داخل پرواز استفاده کند.  

از طرفی هر هواپیمای مسافربری، دارای جدولی است که چیدمان صندلی ها در آن هواپیمای بخصوص را مشخص می کند و به اصطلاح «Seat Map» نام دارد. یک «Seat Map» توسط خطوط هوایی به منظور در اختیار قرار دادن اطلاعات برای مسافران منتشر می شود تا بتوانند در هنگام رزرو یا ورود به هواپیما، از آن استفاده کنند. در این میان برخی خطوط هوایی این امکان را به مسافران می دهد تا با چک کردن «Seat Map» هواپیمای پرواز مورد نظر خود، بتوانند صندلی های آزاد و خریداری شده را مشاهده کند تا در نهایت صندلی خود را انتخاب کنند.

یک «Seat Map» علاوه بر نشان دادن چیدمان صندلی ها – که این کار را با استفاده از حروف و اعداد انجام می دهد -، موقعیت «خروجی های اضطراری» (Emergency Exits)، «دستشویی ها» (Lavatories)، «دیواره ها» (Bulkhead)، «بال ها» (wings) و به اصطلاح «Galleys» را مشخص می کند؛ «Galley» که از نقطه نظر طراحی، اشاره به چیدمان آشپزخانه دارد، فضایی است که منحصر به فرد صرفا هواپیماها نبوده و در کشتی ها و قطار نیز استفاده می شود، و در واقع فضایی است که در آن آماده سازی های سرو وعده های غذایی، صورت می گیرد. شایان ذکر است که گاهی در یک «Seat Map» می توان شاهد اطلاعاتی نظیر «فضای قرار دادن پاها» (Legroom) و صندلی هایی که فاقد پنجره نیز هستند، بود.

در بسیاری از هواپیماهای با چیدمان 3+3 – بدین معنا که در هر طرف 3 صندلی وجود دارد -، سمت راست ترین صندلی ها صرف نظر از حرف «I» با حروف «HJK» نام گذاری می شوند؛ با توجه به اینکه حروف «SQOIZ» برای افراد مبتلا به عارضه «نارساخوانی» (Dyslexia) امکان دارد به صورت عدد دیده شوند – مانند اعداد 1، 0 و 5 -، از این حروف برای نام گذاری استفاده نمی شود. از این روش نام گذاری برای اولین بار توسط یک «شرکت تجهیزات دیجیتال» DEC (Digital Equipment Corporation) استفاده شده است. بر همین اساس برای نام گذاری سمت چپ ترین صندلی ها نیز از حروف «ABC» استفاده می شود.

بعضی از خطوط هوایی ممکن است برخی حروف را نادیده بگیرند، زیرا امکان دارد بعضی از حرف ها در الفبای آن ها وجود نداشته باشد. برای مثال یک خطوط هوایی در ویتنام برای نام گذاری سمت راست ترین صندلی های خود از حروف «HKL» استفاده می کند؛ زیرا حرف «J» در الفبای ویتنامی وجود ندارد. گاهی اوقات در هواپیماهای با چیدمان 2+2 – بدین معنا که در هر ردیف 2 صندلی وجود دارد -، از حروف «ACDF» استفاده می شود؛ با این تعریف که صندلی های «A/F» کنار پنجره و صندلی های «C/D» در کنار راهرو هستند. چنین روش مشخص کردن موقعیت صندلی به طور معمول در هواپیماهای چیدمان 3+3 نیز رعایت می شود.

البته شایان ذکر است که کلاس چیدمان کابین نیز بسیار حائز اهمیت است. با توجه به این امر که در کلاس های درجه یک و تجاری نسبت به «کلاس اقتصادی» تعداد صندلی کمتری در هر ردیف وجود دارد، شیوه نام گذاری احتمال دارد کمی دستخوش تغییرات شود.

نویسنده: علیرضا عشاقی