۹۵۰۰ هواپیما در پارکینگ کرونا

انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) در جدیدترین برآوردهای خود نشان داد که احتمالا سفرهای هوایی بین‌المللی حتی تا سال ۲۰۲۴ نیز به سطح پیش از شیوع کرونا بازنگردد و باتوجه به پیش‌بینی قبلی این انجمن بازگشت سفرهای هوایی یک سال به تاخیر می‌افتد. یاتا که حدود ۲۹۰ شرکت هواپیمایی را در عضویت خود دارد، عوامل متعددی را برای کند شدن این وضعیت ذکر می‌کند که می‌توان به عدم اعتماد مصرف‌کنندگان، کاهش سفرهای تجاری و شدت افزایش شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان اشاره کرد. پیش از یاتا نیز، اقتصاددانان استرالیایی بازگشت سفرهای بین‌المللی به دوران پیش از کرونا برای استرالیا را پس از سال ۲۰۲۴ برآورد کردند. اگرچه در پیش‌بینی‌های قبلی سازمان‌های جهانی همچون شورای جهانی سفر و گردشگری، سازمان جهانی گردشگری، ایکائو و یاتا حداکثر زمان بازگشت نبض سفرهای هوایی به پیش از کرونا، سال ۲۰۲۴ ارزیابی شده بود و حتی شورای جهانی سفر و گردشگری در تحقیقات قبلی خود اواخر سال ۲۰۲۲ را زمان بازگشت سفرهای بین‌المللی به سطح سال پیش از کرونا برآورد کرده بود، اما با توجه به کند بودن روند واکسیناسیون در بسیاری از کشورهای جهان، شیوع انواع ویروس‌های جهش‌یافته و بی‌اعتمادی مصر‌ف‌کنندگان، بازگشت سفرهای خارجی را زمانی دورتر برآورد می‌کنند.

بازگشایی تدریجی مرزها همچنان صنایع وابسته به سفرهای خارجی مانند خطوط هوایی، ارائه‌دهندگان خدمات اقامتی و اپراتورهای گردشگری را تحت تاثیر خواهد گذاشت. زیرا احتمال بازگشت مجدد محدودیت‌های سفر با توجه به غیرقابل پیش‌بینی بودن وضعیت کرونا در جهان وجود دارد و این محدودیت‌های سفر باعث می‌شود سفرهای بین‌المللی در سال ۲۰۲۲ بسیار ضعیف باشد و همین امر احتمال به تاخیر افتادن زمان بازگشت به سطح پیش از کرونا را به بعد از سال ۲۰۲۴ تقویت می‌کند.  اقتصاددانان استرالیایی معتقدند کشمکش مداومی بین جهش‌های جدید و واکسیناسیون‌ها خواهد بود و هر دو با سرعت عمل می‌کنند اما احتمالا واکسیناسیون از ویروس‌های جهشی پیشی بگیرد و همچنان واکسیناسیون می‌تواند برنده احتمالی این مبارزه باشد. بنابراین اگرچه برخی از مشکلات همچون ویروس‌های جهشی ادامه خواهد داشت اما مرزهای بین‌المللی برای مدت طولانی کامل بسته نخواهد ماند و به تدریج باز خواهند شد و به مرور به حالت عادی باز می‌گردند.  پیش‌بینی‌ها برای دریافت واکسن سراسری در بسیاری از کشورهای پیشرفته تا نیمه سال ۲۰۲۱ و حداکثر تا پایان ۲۰۲۱ بوده اما باتوجه به رقابت کشورها برای ارجحیت واکسن‌های خاص خود، این هدف می‌تواند به تاخیر بیفتد و برای کشورهای کم‌توسعه که امکان دسترسی به هر نوع واکسنی را ندارند در زمان بسیار دورتری نسبت به کشورهای پیشرو اتفاق خواهد افتاد.

همچنین سیاست‌های انزواطلبانه‌ای که برخی کشورها به ویژه در منطقه آسیا و اقیانوسیه اتخاذ کردند بر روند تاخیر در بهبود بازار گردشگری بین‌المللی اثرگذار است. زیرا نه تنها شهروندان این کشورها به‌دلیل بی‌اعتمادی و نگرانی مایل به سفرهای طولانی حداقل در کوتاه‌مدت به دیگر کشورها نیستند، بلکه گردشگران سایر مناطق، ترجیح خود در انتخاب مقاصد سفر را کشورهایی که محدودیت‌های کمتری دارند، قرار می‌دهند. محدودیت‌های حداکثری برای سفرهای بین‌المللی و بستن مرزها تاثیر مستقیم بر اقتصاد این کشورها دارد و اقتصاد را از بخش درآمدزا و ارزآور گردشگری که یکی از منابع مهم درآمدی این کشورها است، محروم می‌کند. در استرالیا کاهش مهاجرت، کمبود مهارت برای کشاورزان را نشان می‌دهد همچنین با توجه به اینکه تعداد ورود مهاجران تا سال ۲۰۲۳ قابل توجه نخواهد بود احتمالا منجر به کمبود مهارت برای بازار محلی و اشتغال شود. از این رو بهبود بازار، کاهش بیکاری و برطرف شدن فشار دستمزد به زمان بیشتری نیاز دارد. اکثر کشورهای جهان باتوجه به تسریع افزایش ابتلا به کووید-۱۹ با بستن مرزها یا ایجاد محدودیت‌های سخت‌گیرانه، ایمن ماندن در دنیای غیرقابل پیش‌بینی را اتخاذ کرده‌اند که این امر تاثیر مستقیم بر صنعت هوایی جهان گذاشته است. براساس برآوردهای یاتا، صنعت هوانوردی هرگز چنین چیزی به خود ندیده است. تا اواسط آوریل ۲۰۲۱، نزدیک به ۹۵۰۰ هواپیما که حدود ۳۴ درصد ناوگان جهانی را تشکیل می‌دهند، هنوز در پارکینگ هستند. اگرچه این رقم در مقایسه با سال گذشته (۱۴هزار هواپیمای پارک شده)، کاهش یافته است اما همچنان رقم چشمگیری است.

بازگشت هواپیماها به آسمان فقط به میزان تقاضا بستگی ندارد و راه‌اندازی مجدد این صنعت با چالش‌های بسیاری همراه است. بنا بر گفته کارلوس سیریلو یکی از مدیران یاتا، مساله اصلی در این صنعت غیرقابل پیش‌بینی بودن شرایط جهان است و هنوز کسی نمی‌داند چه زمانی پروازهای بین‌المللی را شروع کند یا چقدر طول می‌کشد تا به‌طور کامل بهبود یابد. البته برخی کشورها از طریق ایجاد دوباره نقشه راه‌ها تا حدودی شفاف‌سازی کرده‌اند. در انگلستان حداقل، تاریخ‌هایی برای از سرگیری سفرهای بین‌المللی وجود دارد حتی اگر هیچ تضمینی برای وقوع آن وجود نداشته باشد. در مقابل سایر کشورها از جمله کانادا هنوز هیچ اشاره‌ای به زمان بازگشایی مرزها و آغاز دوباره سفرهای بین‌المللی نکرده است. این امر بسیار مشکل‌ساز است، زیرا زمان سازماندهی سهامداران اصلی این صنعت نه تنها طولانی است بلکه به‌طور قابل توجهی متفاوت نیز است.  خطوط هوایی برای راه‌اندازی مجدد این صنعت با نگرانی‌های بزرگی همراه است که می‌توان به مسائل مربوط به تعمیر و نگهداری هواپیما و صدور گواهینامه خلبانی اشاره کرد. خوشبختانه بیشتر هواپیماها در مناطقی پارک شده‌اند که به خطوط هوایی اجازه دسترسی می‌دهند و این امری مهم است زیرا، حتی هواپیماهای پارک شده نیز نیاز به نگهداری و تعمیرات منظم دارند. مثلا لاستیک‌ها ممکن است نقاط صاف ایجاد کنند یا اگر در یک نقطه به مدت طولانی بنشینند ممکن است منجر به انفجار شود. از این رو سرویس کردن یک هواپیمای پارک شده امری ضروری و حیاتی است.  همچنین تهیه قطعات یدکی به‌طور فزاینده مشکل‌ساز شده است و مانند بسیاری دیگر از حوزه‌های هوانوردی بسیار محدود و برای موارد ضروری ساخت و توزیع می‌شود. زیرا این فعالیت‌ها به‌دلیل منابع محدود در زمان همه‌گیری به‌شدت مختل شده است و همچنین داشتن پرسنل واجد شرایط برای تعمیرات و نگهداری نیز به همان اندازه مشکل است. با توجه به بحران اقتصادی ناشی از لغو پروازها بسیاری از کارکنان اخراج شده‌اند و اگر این صنعت به سرعت احیا شود، کمبود منابع انسانی در نگهداری و تعمیر می‌تواند یک چالش بزرگ برای این صنعت باشد. حتی اگر هواپیماها آماده پرواز شوند هم برگشتن به شرایط عادی آسان نخواهد بود. پارکینگ‌ها از هواپیما پر است و صف خروج هواپیماها ممکن است بسیار طولانی باشد. در واقع بازگشت سریع هواپیماهای پارک شده معمای پیچیده‌ای را ایجاد می‌کند.  یکی از عوامل مهم دیگر در تاخیر سفرهای هوایی گواهینامه خلبان‌ها است. در مراحل اولیه همه‌گیری، تمدید مجوز یک راه‌حل آشکار محسوب می‌شد، اما با ادامه همه‌گیری، این امر از نظر ایمنی چندان رضایت‌بخش نبود. زیرا با بسته شدن ترافیک بین‌المللی، اکثر خلبان‌ها مجبور به خانه‌نشینی شدند. در حال حاضر اگرچه همه خلبان‌های در حال پرواز دارای گواهینامه به‌روز هستند اما برای افرادی که از کار بازمانده‌اند و چندین ماه در هواپیما یا شبیه‌سازی پرواز نبوده‌اند صدق نمی‌کند و ارائه دوره‌های تجدید لازم برای آنها آسان نخواهد بود. بسیاری از خطوط هوایی امکان شبیه‌سازی پرواز را ندارند و متکی به دیگر خطوط هوایی یا نهادها و اشخاص ثالث خارجی هستند. در دوران پیش از کرونا این موضوع چندان اهمیت نداشت که خلبان مجبور باشد برای انجام شبیه‌سازی پرواز یا آموزش‌های دیگر به خارج از کشور سفر کند. با این حال، با وجود بسته بودن اکثر مرزها، گزینه دیگری فعلا وجود ندارد. اگرچه یاتا با همکاری دیگر دولت‌ها در تلاش است تا معافیت‌های ویژه‌ای را برای اهداف آموزشی خلبانان فراهم کند اما تاکنون موفقیت چندانی به دست نیاورده است. از این رو باتوجه به چالش‌های گسترده صنعت هوایی جهان، بازگشت سفرهای بین‌المللی به سطح پیش از کرونا با تاخیر همراه خواهد بود و آینده این صنعت با توجه به تغییرات ناگهانی غیرقابل پیش‌بینی است.