همکاری تلسکوپ‌های ناسا در آغاز سال جدید میلادی

یک عکس رنگارنگ حاصل از ترکیب داده‌های به دست آمده از تلسکوپ‌های ناسا، انواع گوناگونی از نور را نشان می‌دهد که شامل بقایای حداقل دو ستاره منفجرشده است. این بقایای ابرنواختر به نام «۳۰ دورادوس بی»(30Doradus B) که به اختصار «30Dor B» نامیده می‌شود، بخشی از یک منطقه بزرگ‌تر از فضاست که در آن ستاره‌ها به طور مداوم در هشت تا ۱۰ میلیون سال گذشته شکل گرفته‌اند. این یک چشم‌انداز پیچیده از ابرهای تیره گازی، ستاره‌های جوان، امواج پرانرژی و گازهای فوق گرم است که در فاصله ۱۶۰ هزار سال نوری از زمین در «ابر ماژلانی بزرگ» قرار دارد.

عکس جدید 30Dor B با ترکیب داده‌های پرتو ایکس «رصدخانه پرتو ایکس چاندرا»(CXO) به رنگ بنفش، داده‌های نوری «تلسکوپ چهار متری بلانکو»(Blanco 4m) به رنگ‌های نارنجی و فیروزه‌ای و داده‌های فروسرخ «تلسکوپ فضایی اسپیتزر»(Spitzer Space Telescope) به رنگ قرمز ساخته شده است. داده‌های نوری «تلسکوپ فضایی هابل» نیز به رنگ سیاه و سفید اضافه شدند تا ویژگی‌های واضح در عکس برجسته شوند.

گروهی از ستاره‌شناسان به سرپرستی «وی آن چن»(Wei-An Chen) پژوهشگر «دانشگاه ملی تایوان»(NTU)، بیش از دو میلیون ثانیه از زمان رصد 30Dor B و اطراف آن توسط چاندرا را برای تحلیل این منطقه استفاده کردند. آنها مقدار ضعیفی از پرتو ایکس را پیدا کردند که وسعت آن حدود ۱۳۰ سال نوری است. در مقایسه، نزدیک‌ترین ستاره به خورشید حدود چهار سال نوری از ما فاصله دارد. همچنین، داده‌های چاندرا نشان می‌دهند که 30Dor B حاوی بادهایی از ذرات است که از یک تپ‌اختر می‌وزند و پدیده‌ای را ایجاد می‌کنند که به عنوان «سحابی باد تپ‌اختر»(Pulsar wind nebula) شناخته می‌شود.

وقتی این نتایج با داده‌های هابل و تلسکوپ‌های دیگر ترکیب شدند، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که هیچ انفجار ابرنواختری نمی‌تواند آنچه را که دیده می‌شود، توضیح دهد. هم تپ‌اختر و هم پرتوهای ایکس درخشانی که در مرکز 30Dor B دیده می‌شوند، احتمالا ناشی از انفجار ابرنواختر پس از فروپاشی یک ستاره بزرگ در حدود ۵۰۰۰ سال پیش هستند. با وجود این، وسعت پرتوهای ایکس آن قدر بالاست که می‌تواند از همان ابرنواختر آمده باشد. پژوهشگران معتقدند که حداقل دو انفجار ابرنواختر در 30Dor B رخ داده و پرتو ایکس توسط ابرنواختر دیگری بیش از ۵۰۰۰ سال پیش ایجاد شده است. همچنین، کاملا محتمل است که در گذشته حتی رویدادهایی بیشتر از این اتفاق افتاده باشند.

این نتیجه می‌تواند به ستاره‌شناسان کمک کند تا درباره زندگی ستاره‌های پرجرم و تأثیر انفجارهای ابرنواختری آنها اطلاعات بیشتری به دست بیاورند.