چگونه مرگبار ترین سانحه هوایی در تاریخ تایوان رقم خورد؟

این داستان واقعی و بر اساس گزارش رسمی منتشر شده نوشته شده است.

شانزدهم فوریه ۱۹۹۸ میلادی میباشد. یک فروند هواپیمای ایرباس سیصد متعلق به خطوط هوایی چاینا ایرلاینز قرار است با صد و هشتاد و دو مسافر و چهارده خدمه، پروازی را از فرودگاه بین المللی انگوراه رای کشور اندونزی به مقصد فرودگاه بین المللی شیانگ کای-شک کشور تایوان انجام دهد. هواپیمای هفت ساله خطوط هوایی چاینا ایرلاینز چیزی در حدود بیست هزار ساعت پرواز نموده است. بیشتر مسافرین پرواز ملیتی تایوانی داشته که پس از سپری نمودن سفری چند روزه در حال بازگشت به کشور خود می‌باشند. کاپیتان باتجربه پرواز خلبان کانگ لونگ لین ۴۹ ساله به همراه کمک خلبان ژیانگ شنگ مسئولیت این پرواز را برعهده دارند. طبق دستورالعمل های روتین پیش از پرواز، خلبان های پرواز شماره ۶۷۶ خطوط هوایی چاینا ایرلاینز آغاز به انجام آیتم های چک لیست می‌کنند. این دو خلبان برای اولین بار است که پرواز در کنار یکدیگر را تجربه می نمایند. مسافرین پس از تحویل بار های خود سوار بر هواپیما شده و توسط مهمانداران بر روی صندلی های خود هدایت می گردند. مهمانداران نیز پس از بررسی عوامل لازم پیش از پرواز در موقعیت های خود قرار می گیرند. در نهایت هواپیما راس ساعت پانزده و سی دقیقه به وقت محلی فرودگاه اندونزی را ترک می نماید. این پرواز قرار است در حدود چهار ساعت و سی دقیقه به طول بیانجامد. هواپیما در مسیر پروازی خود به سوی کشور تایوان قرار گرفته و مهمانداران آغاز به پذیرایی از مسافرین خود می نمایند. به خلبانان اعلام می گردد که وضعیت هوای فرودگاه مقصد چندان مناسب نبوده و میزان دید در آن فرودگاه در حال حاضر پایین می باشد اما شرایط آب و هوایی مسیر پروازی در حال حاضر مناسب است. هواپیما که مسیر چند ساعت به تایوان را طی نموده اکنون به چند مایلی فرودگاه کای-شک رسیده و انجام مراحل تقرب به باند فرودگاه جهت فرود را آغاز می نماید.

هواپیما به نزدیکی فرودگاه و به آخرین بخش تقرب یعنی تقرب نهایی می‌رسد و به خلبانان مجوز فرود بر روی باند فرودگاه تایوان صادر می گردد. پس از گذشت چند دقیقه خبری از پرواز شماره ۶۷۶ خطوط هوایی چاینا ایرلاینز نمی‌باشد. تلاش‌های ماموران کنترل ترافیک هوایی فرودگاه تایوان بی پاسخ می‌ماند. هیچ کس نمی داند چه بر سر پرواز شماره ۶۷۶ آمده است. تیم های جستجو و نجات و همچنین تیم های امدادی به سرعت جهت یافتن هواپیمای ایرباس سیصد خطوط هوایی چاینا ایرلاینز اعزام میگردند. پس از گذشت دقایقی از جستجو واقعیتی تلخ برملا می گردد، پرواز شماره ۶۷۶ بنا به دلایلی نامعلوم در بزرگراهی در نزدیکی باند فرودگاه تایوان دچار سانحه شده است. این هواپیما پیش از برخورد به بزرگراه به یک منطقه مسکونی برخورد نموده و باعث تخریب کامل سه ساختمان شده است‌ تمامی ۱۹۶ سرنشین پرواز کشته شده اند. همچنین ۶ نفر از ساکنین مناطق مسکونی نیز در این سانحه جان خود را از دست داده‌اند. تیم بررسی سوانح جهت بازیابی اطلاعات و پیدا نمودن هرگونه سرنخی از عوامل دخیل در وقوع این سانحه به محل اعزام میگردند. جعبه های سیاه به سرعت پیدا می شوند. خوشبختانه این جعبه ها آسیب جدی ندیده اند و می توانند بازرسان را جهت کشف علل وقوع سانحه به مقدار زیادی کمک نمایند. بررسی بقایای هواپیما نشان می دهد که در زمان برخورد هواپیما با منطقه مسکونی و سپس بزرگراه نزدیک باند فرودگاه، هواپیما سالم بوده و در آسمان متلاشی نشده است. لذا سقوط به دلیل انفجار و انجام حملات تروریستی رد میگردد.

بازرسان آغاز به بررسی اطلاعات ضبط شده در جعبه های سیاه میکنند. صداهای ضبط شده نشان می‌دهند که به علت بدتر شدن وضعیت آب و هوایی در فرودگاه تایوان، کاپیتان پرواز به طور مداوم از کمک خلبان خود می خواسته که با سرعت بیشتری ارتفاع هواپیما را کاهش دهد و همچنین با سرعت بیشتری جهت انجام فرود به فرودگاه نزدیک شود، همچنین صداهای ضبط شده نشان می‌دهند که در آخرین بخش تقرب به سمت فرودگاه، ارتفاع هواپیما چیزی در حدود ۳۰۰ متر بالاتر از ارتفاع لازمه بوده است. در همین حین کاپیتان پرواز به دلیل ارتفاع بالای هواپیمای خود نسبت به شیبی که باید بر روی آن جهت انجام فرود در فرودگاه تایوان پایین می‌آمدند دستور اوج‌گیری مجدد جهت امتحان نمودن تقربی دیگر را صادر می نماید. خلبانان اقدام به جمع نمودن چرخ‌های هواپیما می‌کنند. پس از چند ثانیه صدای آژیر هشدار دهنده وقوع واماندگی به صدا در می آید. خلبانان به دلیل ارتفاع بسیار پایین هواپیما نسبت به ساختمان ها فرصت کافی جهت ریکاوری نمودن این شرایط را نداشته و سانحه رخ میدهد.(واماندگی به معنای جدا شدن جریان هوای عبوری از سطوح روی بال گفته می شود که می تواند به دلیل بالا رفتن بیش از حد دماغه هواپیما نسبت به جریان هوای عبوری رخ دهد).

 اما بازرسان هنوز نمی‌دانند که چرا یک هواپیمای مدرن با خدمه باتجربه باید اینگونه دچار سانحه گردد؟

 بازرسان بار دیگر اطلاعات ثبت شده در جعبه‌های سیاه را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهند اما این بار با حقیقتی تلخ رو به رو می گردند. خلبانان که در تلاش جهت کاهش ارتفاع هواپیما با هدف جبران ارتفاع بالا و قرار گرفتن بر روی شیب لازمه بودند به شکلی غیر عمدی و بدون اینکه خود متوجه گردند بخشی از سیستم خلبان خودکار را که وظیفه تنظیم ارتفاع هواپیما را داشته به اشتباه غیر فعال کرده بودند.

یک هواپیما در زمانی که در حال پرواز در بخش پایانی تقرب یعنی تقرب نهایی می باشد (در این بخش هواپیما بر روی یک شیب که به ابتدای سطح باند ختم می شود قرار گرفته و ارتفاعش را کاهش می‌دهد تا فرود آید) باید هم از نظر عمودی و هم از نظر افقی نسبت به باند فرودگاه به درستی پرواز نماید. پرواز عمودی به معنای قرار گرفتن بر روی شیب کاهش ارتفاع صحیح جهت پرواز با ارتفاع مناسب تا لحظه فرود و پرواز افقی به معنای قرار گیری هواپیما در موقعیتی مناسب و هم جهت با خط وسط باند فرودگاه می باشد. در این صورت است که هواپیما قادر می باشد در ابتدای باند (به دلیل قرارگیری بر روی شیب مناسب) و بر روی خط وسط باند (به دلیل پرواز افقی صحیح) فرود آید.

 سیستم خلبان خودکار نیز دارای دو حالت پروازی در هنگام تقرب نهایی می باشد، در یک حالت، تنها پرواز افقی را به صورت خودکار انجام داده و پرواز عمودی و تنظیم ارتفاع بر عهده خلبان می باشد. در حالت دوم پرواز به صورت خودکار هم به صورت عمودی و هم به صورت افقی می باشد اما در صورتی که خلبان سکان کنترل هواپیما را چه به صورت عمدی و یا غیرعمدی به جلو و یا عقب حرکت دهد باعث قطع شدن بخشی از سیستم خلبان خودکار می‌گردد که وظیفه پرواز عمودی را برعهده دارد.

 به نظر می‌رسد یکی از خلبانان که در تلاش برای کاهش ارتفاع سریعتر بوده بدون توجه به اینکه خلبان خودکار بر روی حالت دوم قرار دارد اقدام به جلو دادن سکان هدایت کرده است اما به دلیل آموزش ناصحیح نمی دانسته که این عمل سیستم خلبان خودکار را خاموش می گرداند. در آن زمان که کاپیتان پرواز متوجه میشود تلاش‌هایشان دیگر فایده ای ندارد دستور اوج‌گیری مجدد را صادر نموده تا هواپیما فرودگاه را دور زده و یک تقرب دیگر را امتحان نمایند. خلبانان اقدام به افزایش نیروی پیشرانش موتورهای هواپیمای خود نموده و داده های لازم جهت اوجگیری مجدد را به سیستم خلبان خودکار می دهند در حالی که نمی دانند این سیستم غیر فعال شده است.

از آن لحظه به مدت ۱۱ ثانیه هواپیما نه به دست خلبانان و نه توسط سیستم خلبان خودکار در حال هدایت نبوده است، چرا که خلبانان تصور می‌کردند که هواپیما توسط این سیستم در حال پرواز می باشد. افزایش نیروی پیشرانش باعث بالا رفتن بیش از حد دماغه هواپیما در مدت ۱۱ ثانیه شده و در نهایت هواپیما وارد مرحله واماندگی گشته و همانند یک تکه سنگ بر روی منطقه مسکونی سقوط می‌کند. بنا بر گزارش نهایی رسمی منتشر شده علت وقوع سانحه اشتباه خلبانان به دلیل تمرکز نکردن بر روی ابزار پروازی خود و همچنین آموزش ناصحیح و ناکافی به خدمه پروازی توسط شرکت هواپیمایی چاینا ایرلاینز عنوان گردید.

به قلم مهران اشرفی