کرونا به هفته جهانی فضای ۲۰۲۰ رنگ و بوی دیگری بخشید

در ۶ دسامبر سال ۱۹۹۹، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که به موجب آن، چهارم تا دهم اکتبر هر سال (۱۳ الی ۱۹ مهر) به عنوان هفته جهانی فضا انتخاب شد. هدف از این کار هم، ترویج و توسعه دانش فضایی و آشنا کردن مردم و جوانان از نقش فناوری فضایی در زندگی انسان‌ها روی زمین اعلام شد.

هفته جهانی فضا در واقع بزرگ‌ترین رویداد سالانه فضایی در جهان است که در مورد فعالیت‌های فضایی به عموم مردم آموزش می‌دهد و همکاری بین‌المللی را در زمینه اطلاع‌رسانی و آموزش فضا تقویت می‌کند. هیات مدیره انجمن هفته جهانی فضا هر سال با هماهنگی با دفتر امور فضایی ملل متحد یک موضوع برای هفته جهانی فضایی انتخاب می‌کند تا تاثیرگذاری این هفته روی عموم مردم بیشتر شود.

ماهواره‌ها زندگی‌مان را بهبود می‌بخشند
موضوع هفته جهانی فضای ۲۰۲۰ به ماهواره‌ها و مزایای گسترده آن‌ها اختصاص دارد و عنوان آن «ماهواره‌ها زندگی را بهبود می‌بخشند» است. این موضوع، اهمیت ماهواره‌ها در زندگی روزمره و چگونگی تاثیر آن‌ها روی زندگی ما از جمله ارتباطات، نظارت بر محیط زیست، حمل و نقل؛ پیش‌بینی هوا، پزشکی از راه دور، علوم و بسیاری موارد دیگر را نشان می‌دهد.

 

سابقه
در ۴ اکتبر، نخستین ماهواره زمینی با نام «اسپوتنیک ۱» راهی فضا شد و راه را برای اکتشافات فضایی باز کرد. بعدا، ایالات متحده امریکا با اکسپلورر خود به این مهم دست یافت و حدود ۱۲ سال بعد از اولین پرتاب، اولین انسان توانست توسط همین کشور به فضا راه یابد. این پیشرفت‌های علمی موجب شد که معاهدات مختلفی در رابطه با فضا منعقد شود که یکی از آن‌ها، اصول حقوقی حاکم بر فضای ماورای جو و کرات آسمانی است تا اصولی که در این رابطه وجود دارد را به روشنی بیان کند.

علوم و فنون فضایی و برنامه‌های آن‌ها برای حمایت از طیف وسیعی از فعالیت‌های سازمان ملل مورد استفاده قرار می‌گیرد. حداقل ۲۵ نهاد سازمان ملل و گروه بانک جهانی به طور معمول از طرح‌های فضایی استفاده می‌کنند. آن‌ها کمک‌های مهم و بعضا اساسی در کار سازمان ملل متحد دارند، از جمله در اجرای کنفرانس‌های بزرگ جهانی و سومین کنفرانس سازمان ملل در مورد اکتشاف و استفاده صلح‌آمیز از فضای بیرونی و همچنین حمایت از توسعه پایدار.

مشارکت مجازی در ۲۰۲۰
سال ۲۰۲۰ از برخی جهات با تمامی سال‌های گذشته متفاوت است، زیرا امسال کل جهان درگیر ویروس خطرناک کووید۱۹ شده‌اند و به همین دلیل هفته جهانی فضا نیز متفاوت‌تر از سال‌های دیگر برگزار می‌شود. درواقع، اکثر رویداد‌های هفته جهانی در این راستا به صورت مجازی برگزار خواهد شد. رهبران هفته جهانی فضا فکر می‌کنند مجازی شدن وقایع امسال خبر خوبی برای مشارکت بیشتر مردم خواهد بود.

 

ماروشکا استراح، مدیر اجرایی انجمن هفته جهانی فضا، با اشاره به اینکه موضوع امسال کاملا مربوط به سبک زندگی فزاینده مجازی ماست، گفت: مزایای گسترده ماهواره چیز‌هایی هستند که ما معمولا به آن‌ها فکر نمی‌کنیم و درواقع آن‌ها را مسلم می‌دانیم. در حالی که همه جنبه‌های مربوط به امکان اتصال (ارتباطات و اتصال به اینترنت) به ویژه در شرایط پاندمی کرونا در حال حاضر به لطف ماهواره‌هاست.

 

دنیس استون، رئیس انجمن هفته جهانی فضا، نیز در این زمینه گفت: در حال حاضر انقلابی در صنعت ماهواره رخ داده است؛ بنابراین تلاش می‌کنیم تا طی برنامه‌های امسال، مردم را با کاربرد‌های گسترده ماهواره و تحولات امروزی آن آشنا کنیم.

وی توسعه ماهواره‌های مکعبی یا کیوب‌ست‌ها و صورت فلکی ماهواره‌ای روی مدار پایین زمین را نمونه‌هایی از دستاورد‌های اخیر انسان در صنعت ماهواره معرفی کرد. صورت فلکی ماهواره‌ای، گروهی از ماهواره‌های مصنوعی است که به صورت هماهنگ در اجرای یک برنامه شرکت می‌کنند. چنین گروهی از ماهواره‌ها می‌تواند تعدادی ماهواره با پوشش هماهنگ زمینی باشد و یا تحت یک کنترل مشترک، هماهنگ با یکدیگر به کار گرفته شود، به گونه‌ای که بتوانند به خوبی منطقه پوششی مورد نظر پهلو به پهلو پوشش داده شود؛ زمانی که هر ماهواره یا فضاپیما در بالای محل یا افق مربوطه قرار می‌گیرد.

به گفته استون، می‌توان از ماهواره‌ها برای حل مسائل جهانی مانند مهاجرت حیوانات و شیوع بیماری‌ها بهره برد.

 

استون همچنین گفت: امسال به دلیل پاندمی کرونا، تعداد رویداد‌های این هفته جهانی کاهش خواهد یافت، زیرا برگزاری اجتماعات عمومی مانند سال‌های دیگر ممکن نیست، اما سعی داریم مردم را تشویق کنیم که به روش‌های ایمن این هفته جهانی فضا و ماهواره را جشن بگیرند؛ به همین سادگی که والدین پس از غروب بچه‌های خود را به حیاط خانه ببرند و سعی کنند ماهواره‌ها را در آسمان پیدا کنند و با گفتن کاربرد‌های ماهواره‌ها، آن‌ها را به وجد آورند.

یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های هفته جهانی فضا در مالزی
مالزی امسال برای هفته جهانی فضا سنگ تمام گذاشته است. SpaceVIO، امسال ۵۰ برنامه و فعالیت را برای این هفته برنامه‌ریزی کرده است. SpaceVIO به معنی مشارکت سازمان‌های داوطلب برای اکتشاف فضا، کنسرسیومی از سازمان‌های فضایی در مالزی شامل Astro X، انجمن پیشاهنگی مالزی و طراح‌های فضایی این کشور است. هدف اصلی این کنسرسیوم پیشبرد صنعت فضایی در مالزی و تقویت علاقه جوانان به علوم فضایی است. در ابتدا قرار بوده که رویداد‌های این هفته جهانی به طور عمده به صورت آنلاین برگزار شود، اما به دلیل افزایش تقاضا، فعالیت‌هایی نیز به صورت حضوری در نظر گرفته شده‌اند.

روز افتتاحیه که در آسمان‌نمای نگارا با حضور وزیر علوم، فناوری و نوآوری این کشور برگزار خواهد شد، کارگاه‌های اکتشاف فضا، کارگاه‌های نجوم و تلسکوپ و حتی یک دوره یک روزه در مورد فن پرتاب موشک نیز برای عموم مردم دایر خواهد شد. اگر کسی نتواند در این کارگاه‌های حضوری شرکت کند، می‌تواند در برنامه‌ها و مسابقات مجازی با مضمون فضا، کلاس‌های مجازی و نمایش‌های آنلاین فعالیت کند. به غیر از این نیز وبینار‌های تعاملی با حضور متخصصان فعلی و سابق صنفعت فضایی مانند نخستین اخترفیزیکدان مالزی و اولین فضانورد این کشور برگزار خواهد شد. جالب است بدانید که حتی یک کارگاه آموزشی ویژه اکتشاف فضا برای دانش‌آموزان نابینا و کم‌شنوا نیز دایر خواهد شد.

 

ابتکار ناسا برای هفته جهانی فضا؛ ارسال توالت جدید به فضا
ناسا قصد دارد به مناسبت هفته جهانی فضا چند وسیله از جمله تجهیزات علمی، چند کرم مراقبت از پوست و یک توالت فضایی کاملا جدید را به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد. یک فضاپیمای باری خصوصی روز سه شنبه گذشته از ویرجینیا پرتاب شد تا این تجهیزات تازه را به ایستگاه فضایی برساند. شرکت خصوصی فضایی نورتروپ گرومان، به عنوان گرامیداشت یکی از هفت فضانوردی که در فاجعه شاتل کلمبیا در سال ۲۰۰۳ جان خود را از دست داد، نام این سفینه فضایی را کالپاندا چاولا گذاشت. حدود ۳ هزار و ۴۵۸ کیلوگرم محموله توسط این فضاپیما که مدل Cygnus NG-۱۴ است، به فضا پرتاب شد.

اما اگر می‌خواهید در مورد این توالت فضایی جدید بیشتر بدانید، باید بگوییم که این توالت ۲۳ میلیون دلار قیمت دارد و ۶۵ درصد کوچک‌تر و ۴۰ درصد سبک‌تر از توالت کنونی ایستگاه فضایی بین‌المللی است. ناسا اعلام کرده که این توالت برای استفاده بهینه‌تر برای خدمه‌های زن طراحی شده است و مهندسان این سازمان زمان بسیاری را برای مشورت با خدمه‌های زن صرف کرده‌اند تا بتوانند کاربری آن را در فضا راحت‌تر کنند.

این محموله همچنین شامل یک آزمایش رشد تربچه است که به گیاه زیستگاه ۲ معروف شده و هدف از آن یافتن روش‌های درمانی برای سرطان است. غیر از این‌ها، یک سیستم جدید بازیابی آب، یک دوربین تخصصی که فضای بیرونی ایستگاه فضایی را به شکل واقعیت مجازی ۳۶۰ درجه درمی‌آورد و کرم‌های مراقبت از پوست یک برند مشهور در جهان در این محموله‌ها وجود دارند.