در ستایش DC9 به بهانه ی اولین پرواز MD80’s افسانه ای

وقتی صحبت از تولید کنندگان بزرگ و یا شاهکارهای طراحی در عرصه صنعت هوانوردی می شود اغلب از غول هایی به نام بویینگ و ایرباس نام برده می شود. این در حالیست که Sir. Donald Wills Douglas در سال 1921 یعنی 5 سال بعد از کمپانی بویینگ و 47 سال قبل از کمپانی ایرباس شروع به کار کرد. شاید داگلاس نخستین کمپانی ساخت هواپیما نباشد ولی بدون شک DC3 محصول این کمپانی، اولین هواپیمای تجاری دنیا ، باعث تحولی بزرگ در صنعت هوانوردی و آغاز رنساسی در این صنعت بود.

وقتی بحث از طراحی یک سازه هوایی می شود معمولا طراحان با تغییرات در سازه های قدیمی تر و اصلاحات و رفع نواقص بر روی پلتفرم های قدیمی دست به طراحی جدید تر می زنند ولی کمپانی داگلاس هواپیمای DC9 را در سال 1962 به صورت مستقل طراحی کرد و از سال 1965 نیز تولید آن را آغاز کرد. هواپیمایی کوتاه برد برای جا به جایی ارتش ایالات متحده که نمونه های اولیه ی آن بین 90 تا 115 مسافر را جا به جا می کرد. این هواپیما با دمی T شکل بدنی کشیده صندلی های در ردیفی (narrow-body) که داری دو موتور ساخت شرکت Pratt & Whitney در مدل های اولیه JT8D که در اصطلاح به آنها JT8D کوچک (Baby) گفته می شد.

این هواپیما اولین پرواز تجاری خود را در تاریخ 8 دسامبر 1965 برای خطوط هوایی دلتا انجام داد.

Image result for dc9 delta

فرار رو به جلو

در اواخر ده شصت میلادی در تکاپوی بحران های مالی آمریکا شرکت داگلاس با شرکت مکدانلد ادغام گردید و از این پس با نام تجاری McDonnell Douglas به فعالیت خود ادامه داد. ببین سال های 65 تا 82 میلادی 976 عدد از این هواپیما تولید گردید. هواپیماهای این شرکت تا سال 2014 میلادی به پرواز های خود ادامه داد.

در اوایل دهه 80 میلادی کمپانی McDonnell Douglas به دنبال تغییراتی بر روی هواپیمای DC9 بود که علاوه بر ظرفیت، برد پروازی بیشتری را نیز پوشش دهد تا این هواپیما ، از یک هواپیمای کوتاه برد (Short range)به یک هواپیمای برد متوسط (Mid-Range) تغییر فاز دهد.

ظهور شاهکاری به نام MD80 پرنده ای برای تمام فصول

بر اساس سیاست های یاد شده کمپانی McDonnell Douglas در سال 1980 با افزایش 4.5 متری بدنه و با استفاده از Cockpit مدرن تر و با استفاده از موتورهای نسل جدید JT8D-200’s هواپیمای MD80’s را روانه بازار کرد.

مشتریان اولیه آن یعنی بزرگترین خطوط هوایی دنیا Delta airlines و American airlines در ستایش این هواپیما آن را Super MD80 نام گذاری کردند هواپیمایی که قابلیت جا به جایی تا 165 مسافر را دارا بود که می توانست مسافت های میان برد را طی نماید هواپیمایی که نسبت به رقبای خود دارای ایمنی بیشتر و هزینه های کمتری بود.

با افزایش روز افزون این مدل از هواپیما در ده 90 میلادی در سراسر دنیا کم کم نواقصی در این هواپیما ظهور کرد که بزرگترین آنها را می توان ضریب بالای از دست دادن موتور engine failure و سر وصدای زیاد موتورها، ضعف در سیستم تهویه هوا Air condition که ناشی از توان کم این موتور بود و سنگین بودن دم این هواپیما heavy Tail بودند که علت آن قرار گرفتن 2 موتور در قسمت انتهایی هواپیما بود که این ضعف باعث بروز سانحه ای در سال 2000 برای هواپیمایی آلاسکا ایر لاین گردید.

در اواخر دهه نود میلادی در راستای رفع این نواقص کمپانی McDonnell Douglas شروع به انجام تغییراتی بر روی این هواپیما کرد و با تعویض موتورهای این هواپیما از JT8D-200’s به V2500 و اصلاحاتی در دم این هواپیما ، سری های جدید این هواپیما یعنی MD90 را تولید کرد.

Image result for MD 90

این بار فقط همه برای یکی ، نه یکی برای همه

درست در اواخر ده 90 میلادی زنگ خطر سلطه ی همه جانبه بویینگ بر صنعت هوانوردی به صدا درآمد این زنگ خطر توسط رقیبی نو ظهور به نام ایرباس در حال نواخته شدن بود در همین راستا سیاست های ایالات متحده تغییر کرد و سهام تمام شرکت های هواپیما سازی آمریکایی توسط کمپانی بویینگ خریداری شد تا از این به بعد تمامی کمپانی های هواپیما سازی آمریکایی تحت لقای نام بویینگ ادامه فعالیت دهند. کمپانی McDonnell Douglas از این سیاست مستثنا نبود و در سال 1997 با کمپانی بویینگ ادغام گردید.

از سال 1980 تا 1999 مجموعا تعداد 1191 عدد از هواپیما های MD80’s و MD90 تولید شد که از محبوبیت فراوانی بین شرکت های هواپیمایی Low cast داشت به خصوص در خود ایالت متحده و بین غول هایی به نام Delta airlines و American Airlines به طوری که هنوز هم این دو شرکت بزرگترین اپراتورهای این هواپیما می باشند و بعد از ایالات متحده ، ایران بزرگترین اپراتور این هواپیما می باشد.

از سویی دیگر محبوبیتDC9 ستودنی ، باعث شد که خطوط هواپیمایی ، تولید هواپیمایی جدید بر مبنای ساختار DC9 را از کمپانی بویینگ خواستار باشند که در نهایت در سال 2000 این کمپانی دست به تولید MD95 یا B717 با اصلاحاتی در سیستم فرامین پرواز Flight control همین طور به روز رسانی سیستم های الکتریکی و الکترونیکی Avionic system و با موتورهای V2500 روانه بازار کند که تا پایان سال 2006 تعداد 156 فروند از این هواپیما تولید گردید.

تمامی هواپیما ها دارای یک نوع گواهینامه فعالیت پروازی Type certificate می باشد که همان گواهینامه DC9 می باشد و این بدین معناست که تمامی هواپیما های یاد شده از یک خانواده می باشند. از روز ساخت اولین هواپیمای DC9 در سال 1965 تا سال 2006 که آخرین B717 تولید شد در مجموع تعداد 2322 عدد از این خانواده تولید گردید.

مثال نقض : این دفعه بی گناه ، اعدام شد !

سوالی که در ذهن کارشناسان و علاقه مندان نقش می بندد این است که چرا این شاهکار طراحی که بیش از نیم قرن از طراحی و تولید آن می گذرد و اینکه هواپیمایی که قابلیت بروز رسانی را در این 53 سال عمر خود داشته اینگونه بی رحمانه از چرخه تولید حذف گردد؟

به عقیده خیلی از کارشناسان درصد زیادی از در آمدهای کمپانی های ساخت هواپیما از راه خدمات پس از فروش و کیت های جانبی که پس از تولید هواپیما ، به مشتریان عرضه می گردد بدست می آید. پس هواپیمایی که بیشتر نواقص آن برطرف شده و هزینه های پس از فروش آن در هر بار ارتقا پایین تر می آید سود منطقی برای این کمپانی ها ندارد! پس باید از چرخه تولید حذف گردد.

در مقاله بعدی به تاریخچه MD80’s در ایران می پردازیم.....

بهراد صنعت خانی