رقابت جهانی بر سر قاره هفتم
ماه هفتمین قاره زمین لقب گرفته است؛ قاره‌ای که ثروت و منابع آن هنوز فتح و بهره‌برداری نشده است. و قدرت‌های فضایی در رقابت شدیدند تا زودتر از بقیه به طلای ماه یعنی آب دسترسی پیدا کنند.
اتحادیه جماهیر شوروی بیش از نیم قرن پیش ایده «قاره هفتم» را مطرح کرد، زیرا روس‌ها اوراسیا را یک قاره واحد می‌دانند. حال با ورود قریب‌الوقوع اولین ماموریت‌ها به قطب جنوب ماه، این ایده دوباره احیا شده و جنگ قدرتی بین سازمان‌های فضایی دنیا درگرفته تا هر چه زودتر به منابع ماه از جمله آب آن دسترسی پیدا کنند. روسیه و هند اولین کشورهایی هستند که برای رسیدن به قطب جنوب ماهواره با هم رقابت می‌کنند و از سوی دیگر آمریکا در حال آماده‌سازی یک ماموریت خدمه‌ای است که قرار است در سال ۲۰۲۵ روی ماه فرود بیاید.
روسیه به عنوان اولین کشوری که بیش از ۴۰ سال پیش کاوشگرش را به ماه فرستاده، اعلام کرده که کاوشگر لونا-25 خود را بین ۲۱ تا ۲۴ اوت فرود خواهد آمد. این در حالی است که کاوشگر چاندرایان-3 هند نیز قرار است ۲۳ یا ۲۴ اوت روی ماه فرود بیاید. یعنی این رقابت از چند سال به چند روز یا حتی چند ساعت کاهش یافته است.
محل فرود کاوشگرهای کشورهای آمریکا، ژاپن، هند، روسیه و چین روی سیاره ماه
یوری بوریسوف، رئیس آژانس فضایی روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: انتظار ما این است که کاوشگرمان روی ۲۱ اوت روی ماه فرود آید. این فرود در قطب ماه کاملا خودکار انجام خواهد شد و کاوشگر باید بعدا به منطقه از پیش تعیین شده‌ای برود که بسیار ناهموار است.
او افزود: امیدوارم که یک فرود نرم و بسیار دقیق روی ماه انجام شود. امیدواریم که در این رقابت اول باشیم.
فضاپیمای روسیه ویژگی خاصی دارد، چون قادر است یک سال یا بیشتر در قطب جنوب ماه با شرایط نامناسب و سخت جوی آن مقاومت کند. لونا-25 در نقطه فرود خود در شمال دهانه بوگوسلاوسکی که ۹۷ کیلومتر قطر دارد، ثابت خواهد ماند، زیرا اینجا جایی است که احتمال یافتن آب زیاد است.
اولگا زاکوتنیایا، سخنگوی موسسه تحقیقات فضایی روسیه یا IKI، گفت: اگر آب یخ زده در لایه بالایی سطح ماه در نزدیکی محل فرود وجود داشته باشد، ابزار علمی موجود در لونا-25 قادر به شناسایی آن خواهند بود. با این حال، حتی مناطق قطبی ماه در مقایسه با زمین، مکانی بسیار خشک است.
ابزار LEND روسی که روی کاوشگر مداری ناسا به نام LRO نصب شده، نشان داده که محتوای آب در لایه بالایی سطح تا عمق یک متری، آن هم در مناطقی که از نظر آب غنی‌تر است، وزنی کمتر از ۵ درصد دارد. میانگین محتوای آن کم است و مناطقی که بیشترین حضور آب را نشان داده‌اند، به طور نابرابر توزیع شده‌اند. این امر چالش‌های بزرگی را برای آینده به وجود می‌آورد، زیرا هدف اصلی سازمان‌های فضایی این است که راهی را برای مهار آب ماه و تجزیه آن به هیدروژن برای سوخت، اکسیژن برای تنفس و آب آشامیدنی پیدا کنند.
زاکوتنیایا توضیح می‌دهد که اگر لونا-25 با موفقیت روی ماه فرود بیاید، آزمایش‌ها بلافاصله آغاز می‌شوند، اما نتایج بین چهار تا ۶ ماه طول می‌کشد. این کاوشگر باید در طول شب‌های سرد ماه که بیش از ۱۴ روز زمینی طول می‌کشد، به خواب زمستانی برود.
سخنگوی IKI می‌گوید: گرد و غبار ماه هم برای کاوشگرهای روباتیک و هم برای فضانوردان آینده بسیار مضر است، بنابراین با داده‌های این مأموریت، برنامه‌هایی را برای مبارزه با تأثیر آن توسعه خواهیم داد. روسیه قصد دارد ماموریت‌های روباتیک پی در پی را به قطب جنوبی ماه بفرستد تا زمینه را برای ورود فضانوردان فراهم کند؛ پروژه‌ای که هنوز توسط دولت پوتین تائید نشده است.
چه کسی اول می‌رسد؟
به نظر می‌رسد که در رقابت این سه کشور بر سر رسیدن به قطب جنوب ماه، هند از همه عقب‌تر است. زیرا کاوشگر چاندرایان-3 ابزارهای علمی کمتری دارد و فقط تا غروب خورشید پس از اولین روز قمری کار می‌کند. به غیر از این، روسیه یک تجربه موفق در این زمینه داشته و چند سال پیش موفق به فرود فضاپیمای روباتیک روی ماه شده است. اما هند تجربه خوبی نداشته و مدارگرد چاندرایان-2 این کشور در سال ۲۰۱۹ نتوانست با موفقیت روی ماه فرود بیاید.
مقامات سازمان تحقیقات فضایی هند (ISRO) می‌گویند که از اشتباهات خود درس گرفته‌اند و امیدوارند که این بار فضاپیما با سرعتی مشابه سرعت پیاده‌روی یک فرد فرود بیاید. نکته مثبت کاوشگر هند این است که سوار بر «پراگیان» - به معنای خرد در سانسکریت- یک وسیله تقلیه متحرک کوچک است که به آن اجازه می‌دهد محیط نزدیک نقطه فرود در قطب جنوب را کاوش کند و ترکیب خاک و سنگ‌ها را تجزیه و تحلیل کند.
آژانس فضایی هند می‌گوید که در حال حاضر ۶ کاوشگر مداری در ماه در حال استفاده هستند و ۲ کاوشگر دیگر رها شده‌اند. به گفته این آژانس، چاندرایان-2 پیش از این مجبور شده بود برای جلوگیری از برخورد با کاوشگرهای دیگر، سه مانور انجام دهد. تیم هندی امیدوار است که با پر شدن ماه از کاوشگرهای بیشتر، چه عمومی و چه خصوصی، هماهنگی بهتری برای جلوگیری از این خطرات وجود داشته باشد.
همانطور که روسیه و هند برای اولین بار در حال مبارزه در قطب جنوب هستند، ژاپن نیز با پرتاب ماموریت Slim خود قرار است در ۲۶ اوت به پرواز درآید. اسلیم یک دستگاه کوچک توسعه یافته توسط آژانس فضایی ژاپن است که هدف آن فرود در مناطق استوایی ماه است.
روبات یا انسان؟
مهم‌ترین نقطه در رقابت کشورهای مختلف برای رسیدن به ماه، ماموریت انسانی است که توسط آمریکا و متحدانش انجام می‌شود. بیل نلسون، رئیس ناسا، در اوایل این هفته یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار کرد که به نظر می‌رسید همزمان با پرتاب لونا-25 روسیه که با موفقیت در روز جمعه انجام شد، طراحی شده بود. پیام اصلی او این بود که تاریخ ماموریت‌های سرنشین‌دار آرتمیس 2 و 3 تغییر نکرده است. این در حالی است که موشک مورد نیاز برای یکی از آنها که متعلق به شرکت اسپیس‌ایکس است، در اولین آزمایش خود منفجر شد.
ماموریت آرتمیس 2 که سه آمریکایی و یک کانادایی سرنشین آن خواهند بود، در اواخر سال ۲۰۲۴ استارت خواهد خورد. در ماموریت بعدی که برای دسامبر ۲۰۲۵ تعیین شده است، اولین زن و اولین فضانورد سیاه‌پوست، ۵۰ سال پس از اولین مأموریت خدمه به ماه، پا به ماه خواهند گذاشت. هدف فرود آمدن این ماموریت قطب جنوب ماه است.
چین رقیب اصلی آمریکاست
نلسون موافق است که یک مسابقه فضایی وجود دارد، اگرچه می‌گوید رقیب اصلی آمریکا روسیه یا هند نیست، بلکه چین است. نلسون که یکی از اعضای سابق کنگره است، می‌گوید: من دوست ندارم که چین قبل از ما با انسان‌ها به قطب جنوب ماه برسد. این پیروزی باید از آن ما باشد.
آمریکا از طریق توافقنامه آرتمیس خود را به عنوان داور جهانی تثبیت می‌کند تا مطمئن شود منابع ماه برای همه امضاکنندگان قابل دسترس خواهد بود. تاکنون ۲۸ کشور این توافقنامه را امضا کرده‌اند.
ناسا امیدوار است که در سال ۲۰۲۴، چندین ماموریت روباتیک از جمله ارسال یک مریخ‌نورد اکتشافی متحرک را کلید بزند تا راه را برای فضانوردان و کمپ پایه آرتمیس هموار کند. کمپ پایه آرتمیس اولین سکونتگاه انسانی در قطب جنوب ماه خواهد بود.
در ماموریت آرتمیس، فضانوردان ابتدا برای چند روز و بعدا برای هفته‌ها، با استفاده از وسایل نقلیه‌ای که دارای مأموریت‌های مختلف هستند، محیط را کاوش خواهند کرد. این آغاز پروژه‌های دولتی-خصوصی خواهد بود که در این دهه توسعه خواهند یافت و بهره‌برداری از آب و مواد معدنی در ماه را آغاز خواهند کرد. پایگاه‌های سطحی و مداری ماه، مکان‌های آزمایشی برای مأموریت‌های آتی به مریخ خواهند بود که یک سفر یک‌طرفه به طول خواهد انجامید.
میخائیل ماروف، دانشمند کهنه‌کار روسی، متخصص اکتشاف منظومه شمسی، امیدوار است که اکتشافات فضایی ممکن است به همکاری جهانی بیشتر منجر شود.
او در این مورد می‌گوید: ۱۱۲ سال سال پیش، در سال ۱۹۱۱، مطالعه قطب جنوب زمین آغاز شد. نیم قرن بعد، قطب جنوب، خانه چندین هزار نفر از تقریباً ۳۰ کشور جهان شد که دائماً تحقیقات علمی در مقیاس بزرگ را در آنجا انجام می‌دهند. در عصر مدرن، آغاز توسعه قطب جنوب ماه ممکن است شبیه این روند شود.
ارسال نظر