سیر تا پیاز بویینگ 787

در سال‌های ابتدایی قرن بیست و یکم بویینگ در نظر داشت تا برای جایگزینی هواپیماهای قدیمی خود ساخت بویینگ 747X که از 747-400 طویل‌تر بود و بازدهی بیشتری داشت را در برنامه قرار دهد پس از آن نیز به این فکر افتاد تا هواپیمایی ارائه دهد که بتواند با مصرف سوخت مشابه با هواپیماهای قدیمی با سرعتی در حدود یک ماخ پرواز کند این پروژه که با نام سونیک کروزر شناخته می‌شد و 15 درصد بازدهی بیشتری داشت مورد اقبال برخی از شرکت‌های هواپیمایی قاره پیما قرار گرفت اما بالا رفتن قیمت سوخت و تاثیرات ناشی از حمله یازدهم سپتامبر بر صنعت هوانوردی تجاری باعث شد که این دو برنامه از دستور کار بویینگ خارج شوند و این شرکت روی به ساخت هواپیمای جدیدی آورد.

بویینگ ۷۸۷ دریم لاینر یک هواپیمای پهن پیکر آمریکایی است که توسط شرکت هواپیماسازی بویینگ ایالات متحده آمریکا طراحی و ساخته شده است؛ این هواپیما در ۲۹ ژانویه ۲۰۰۳ با هدف وجود هواپیمایی با بازده بالا در خانواده‌های بویینگ معرفی شد.

در ۲۶ آوریل ۲۰۰۴ بویینگ با دریافت سفارش ۵۰ فروندی برای هواپیمای جدید خود که 7E7 نام داشت از شرکت هواپیمایی آل نیپون ایرویز (ANA) ساخت آن را سرعت بخشید. در ۲۸ ژانویه ۲۰۰۵ این پروژه رسما 787 نام گرفت.

در هشتم جولای ۲۰۰۷ نسخه ابتدایی این هواپیما بدون سیستم‌های اصلی فقط برای انجام اولین پرواز از کارخانه خارج شد، اولین پرواز این ساخته جدید بویینگ در پانزدهم دسامبر ۲۰۰۹ انجام شد و گواهینامه پروازی (Type Certificate) این هواپیما در آگوست سال ۲۰۱۱ صادر شد، اولین هواپیما از این خانواده نیز در سپتامبر ۲۰۱۱ به شرکت هواپیمایی آنا تحویل داده شد.

بویینگ با هدف کاهش ۲۰ درصدی مصرف سوخت و نیرو بخشی به هواپیمایی که بتواند ۲۰۰ الی ۳۰۰ مسافر را شانزده هزار کیلومتر جابه‌جا ‌کند موتورهای جنرال الکتریکGEnx  و رولز رویس ترنت ۱۰۰۰ که هر دو موتور توربوفن بوده و به بالا بودن نسبت کنار گذر (Bypass) خود معروف بودند را برای استفاده روی دریم لاینر انتخاب کرد.

اما مهمترین عامل موفقیت این هواپیما در کاهش دادن مصرف سوخت و به دنبال آن افزایش بازده کل، استفاده حداکثری از مواد کامپوزیتی (مرکب) در ساخت این هواپیما است به طوری که این هواپیما به اولین هواپیمایی تبدیل شد که در ساخت بدنه آن از مواد کامپوزیتی استفاده شده است.

اطلاعاتی که بویینگ از مواد مورد استفاده در فرآیند تولید این هواپیما ارائه کرده است نشان می‌دهد که ۵۰ درصد از وزن هواپیما را مواد کامپوزیت، ۲۰ درصد را آلومینیوم، ۱۵ درصد را تیتانیوم، 10 درصد را فولاد و پنج درصد را مابقی فلزات تشکیل می‌دهند، بر اساس حجم نیز می‌توان اینطور گفت که 80 درصد از حجم هواپیما توسط مواد مرکب تشکیل شده است.

انواع دریم لاینر

این هواپیما در سه مدل برای مشتریان قابل سفارش است؛ 787-8 که مدل پایه دریم لاینر است و همچنین 787-9 و 787-10

787-8

این مدل ۲۴۲ مسافر را 13621 کیلومتر جابه‌جا؛ هواپیمایی است که مدل پایه 787 به حساب می‌آید و در سال ۲۰۱۱ خدمت خود در صنعت هوانوردی جهان را آغاز کرد. این هواپیما با هدف جایگزینی بویینگ 767-200ER وارد صنعت هوانوردی شد تا پروازهای بدون توقف را گسترش دهد و همچنین شرکت‌های هواپیمایی را از نظر اقتصادی کمک کند‌.

787-9

فاصله نوک بال‌های این مدل و مدل قبل برابر است اما طول بدنه این مدل بیش از 6 متر از 787-8 بیشتر است، ۲۴۷۰۳ کیلوگرم حداکثر وزن تیک‌آف بیشتری دارد و می‌تواند ۲۸۰ مسافر را در سه کلاس پروازی ۱۴۱۴۰ کیلومتر جابه‌جا کند. این مدل با هدف جایگزینی 767-300ER وارد صنعت هوانوردی شد. این مدل از دریم لاینر داری ویژگی خاصی است و می‌تواند لایه مرزی را در سطوح دم خود کنترل نماید که منجر به کاهش نیروی اصطکاک یا درگ هواپیما می‌شود. پیش از تحویل اولین هواپیما، این مدل در نمایشگاه هوایی فارنبرو در سال ۲۰۱۴ به معرض نمایش گذاشته شد.

۲۵ مارچ ۲۰۱۸ شرکت هواپیمایی کوانتاس استرالیا طولانی‌ترین پرواز بدون توقف جهان را با هواپیما انجام داد. هواپیمایی که مسیر پرت (استرالیا) به لندن را در ۱۷ ساعت پرواز کرد، یک سال بعد در بیستم اکتبر ۲۰۱۹ نیز از نیویورک به سیدنی پرواز کرد و مجددا رکورد طولانی‌ترین پرواز بدون توقف جهان را شکست، این دو پرواز تحت عنوان پروژه‌ای با نام پروژه طلوع توسط هواپیمایی کوانتاس برنامه‌ریزی شده بود و با هدف کاهش زمان پروازهای استرالیا به دیگر نقاط جهان انجام شد؛ اما این پروژه به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان و محدودیت‌های سفرهای هوایی فعلا به تعویق افتاده است.

787-10

در دسامبر ۲۰۰۵ علاقه شرکت‌های هواپیمایی امارات و کانتاس بویینگ را مجبور به مطالعه بیشتر برای اعمال تغییراتی بر روی 787-9 کرد تا با طویل‌تر کردن بدنه ظرفیت هواپیما به تعداد ۲۹۰ الی ۳۱۰ مسافر برسد که معادل ظرفیتی است که ایرباس A350-900 و بویینگ 777-200 ارائه می‌دهند. رقابت همیشگی ایرباس و بویینگ برای فروش بیشتر باعث شده تا این دو شرکت به دنبال آن باشند تا در برابر هر هواپیمایی از رقیب هواپیمایی برای ارائه داشته باشند به همین دلیل بویینگ این مطالعات را به نتیجه رساند.

787-10 که به اختصار 787X نیز نامیده می‌شود با هدف جایگزینی 767-400 ارائه شد، اولین سفارشات در 30 می ۲۰۱۳ از شرکت هواپیمایی سنگاپور رسید به همین دلیل این برنامه شکل رسمی‌تری به خود گرفت و بویینگ ملزم شد تا سفارشات خود را تحویل دهد. تا سال ۲۰۲۰ تعداد ۲۱۱ فروند سفارش برای این مدل از دریم لاینر به بویینگ تسلیم شده که تا ابتدای سال 2021 میلادی 61 فروند آن‌ها تحویل شرکت‌های هواپیمایی شده است.

مدل‌های دیگر دریم لاینر می‌توانند جایگزین 777-200، ایرباس A330 و A340 شوند اما این مدل برای رقابت با  A350ارائه شده و بر اساس اطلاعات بویینگ بازدهی بیشتری نسبت به رقیب خود در مسیرهای کوتاه دارد. این مدل از دریم لاینر ۶۸ متر طول دارد و ۳۳۰ مسافر را در دو کلاس پروازی 11910 کیلومتر جابه‌جا می‌کند.

787-3

این هواپیما مدل دیگری هم دارد که هیچگاه ساخته نشد؛ 787-3 هواپیمایی بود که ۲۹۰ تا ۳۳۰ مسافر را در دو کلاس پروازی حدود 5650 کیلومتر جابه‌جا می‌کرد این هواپیما اختصاصا برای بازار هوانوردی ژاپن طراحی شده بود اما شباهت‌های آن به بویینگ ۷۸۷-۸ و همچنین بازدهی بالای 8- نسبت به این مدل باعث شد تا سفارش‌هایی که توسط شرکت هواپیمایی ژاپن و شرکت هواپیمایی آل نیپون به دست بویینگ رسیده بود به ۷۸۷-۸ تغییر پیدا کند. این تغییر سفارش باعث شد تا بویینگ در دسامبر ۲۰۱۰ این مدل را کاملا منسوخ کرده و دیگر سفارشی را هم برای آن نپذیرد.

787 BBJ

بویینگ ۷۸۷ بیزینسی یا Boeing Business Jets 787 هواپیمایی مختص مشتریان خاص بویینگ است، از نظر موتور و بدنه این هواپیماها مشابه هواپیماهای مسافربری هستند اما فضای کابین آن‌ها بصورت اختصاصی برای مشتریان آماده می‌شوند، مدل‌های 8- و 9- دریم لاینر این قابلیت را دارند که به این صورت به فروش برسند، این هواپیماها توانایی جابه‌جایی 25 مسافر را دارند که بیشتر مورد اقبال دولت‌ها و اشخاص متمول هستند.

787 ترابری

در حال حاضر مدل ترابری (کارگو) دریم لاینر وجود ندارد اما از ابتدا اعلام شده بود که بویینگ در نظر دارد که بین سال‌های 2018 تا 2023 نسخه ترابری این هواپیما را معرفی کند اگرچه که با توجه به شرایط حال حاضر جهان و تاثیرات سو شیوع کرونا بر صنعت هوانوردی خصوصا معاملات خرید و فروش هواپیما این موضوع کاملا بعید به نظر می‌رسد.

787 ایر فورس وان

در سال 2009 بویینگ اعلام کرد که از طرف نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا دریم لاینر برای جایگزینی هواپیمای ایر فورس وان که مخصوص جابه‌جایی رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و معاونش است انتخاب شده اما این اتفاق سرانجامی نداشت و در سال 2018 دو فروند بویینگ 747-8 برای این مهم به بویینگ سفارش شدند.

همه چیز از ابتدا خوب پیش نرفت

در حال حاضر شاید بتوان بویینگ 787 را یکی از قابل اعتماد ترین هواپیماهای جهان دانست که به نسبت ساعت پروازهای انجام شده آن حوادث کمتری را داشته است اما همه چیز از روز اول این چنین نبوده و این هواپیما در ابتدا با مشکلات فراوانی رو به رو بود اوضاع تا حدی نامساعد بود که منجر به زمینگیر شدن برخی مدل‌های این هواپیما نیز شد.

باتری‌های لیتیوم-یون این هواپیما مشکلاتی را داشتند و در حین پرواز آتش می‌گرفتند، اتفاقی که باعث به خطر افتادن ایمنی پرواز با چنین هواپیمایی می‌شد، بررسی‌های این موضوع به این نتیجه رسید که باتری‌ تمام هواپیماهای بویینگ 787 باید سریعا تعویض شود به همین دلیل در ژانویه ۲۰۱۳ تمام هواپیماهایی که از این نوع باتری استفاده می‌کردند توسط سازمان هوانوردی فدرال یا FAA زمینگیر شدند. این زمینگیری تا آوریل همان سال پابرجا بود و پس از اعمال تغییرات مورد نظر سازمان هوانوردی فدرال ایالات متحده آمریکا توسط بویینگ اجازه ورود دوباره این هواپیماها به آسمان داده شد.

ایمنی بسیار بالا

تا زمان نگارش این مقاله (سپتامبر 2021 / شهریور 1400) این هواپیما در هیچ کدام از حوادث و سوانح خود آسیب منجر به مرگی نداشته است که این موضوع خود نشانگر بالا بودن ضریب ایمنی این ساخته بویینگ است.

سفارشات

هزینه‌های تولید این هواپیما به حدی بود که بویینگ مجبور شد ۳۲ میلیارد دلار روی این پروژه سرمایه گذاری کند، تا سال ۲۰۲۱ تعداد ۱۴۹۲ فروند از این هواپیما توسط 72 شرکت‌ هواپیمایی مختلف سفارش شده‌ است که تاکنون ۱۰۰۶ فروند آن‌ها به شرکت‌های هواپیمایی تحویل داده شده است؛ در حال حاضر بزرگترین کاربران این هواپیما نیز عبارتند از: شرکت هواپیمایی آنا، هواپیمایی ژاپن، امریکن ایرلاینز و شرکت هواپیمایی یونایتد.