چرا بویینگ 737 اکراین سقوط کرد؟

گزارش اولیه و تحلیل فرضیات دلایل سانحه پرواز ٧٥٢ اوکراین اینترنشنال در حوالى شهریار:

بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ خطوط هوایی اکراین به علامت ثبت  UR-PSR پرواز شماره PS752 را با ۱۶۷ مسافر و ۹ کادر پروازى از فرودگاه امام خمینی (ره) تهران به کیف انجام می‌داد.

این هواپیما زمانی که در ارتفاع ۸۰۰۰ پایی و در حدود ۱۲ ناتیکال مایلی شمال غربی باند ۲۹ راست فرودگاه قرار داشت از صفحه رادار محو شد.

این هواپیما در ۱۰ ناتیکال مایلی نقطه‌ای که از رادار محو شده بود در منطقه‌ای مسطح در نزدیکی شهر پرند سقوط کرد، تمام مسافران کشته شده‌اند.

به گزارش سازمان هواپیمایی کشوری ایران، این هواپیما حدود ساعت ۶:۱۸ به وقت محلی با زمین برخورد کرده است، اکثر مسافران هواپیما تابعیت ایرانی داشتند.

سازمان هلال احمر ایران اعلام کرده هیچکس از این سانحه جان سالم به‌در نبرده است.

سفارت اکراین از طریق پیام توییتری سقوط هواپیما را تایید کرد.

سفارت خبری را با مضمون "براساس گزارشات اولیه علت سانحه مشکلات فنی بوده است اما ما احتمالات دیگر را رد نمی‌کنیم." بر روی سایت خود منتشر کرد.

تمام ۹ خدمه پرواز اکراینی بودند، در ساعت ۸ صبح سفارت خبر مربوط‌ به حمله تروریستی یا انهدام توسط موشک را از وب‌سایت خود پاک کرد و بجای آن خبری در خصوص هشدار درباره مسافرت به ایران جایگزین کرد.

سایت سفارت اکراین در ایران با پاک کردن پیام‌های قبلی هرگونه اعلام نظر رسمی درباره علت سانحه را به عهده مراجع بررسی سانحه گذاشت.

دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری ایران اعلام کرده که خلبان هیچ پیامی درباره شرایط اضطراری پرواز مخابره نکرده است.

هواپیما حدود ۵ دقیقه بعد از بلند شدن سقوط کرده است.

با توجه به جهتی که هواپیما دارد این احتمال وجود دارد که هواپیما برای بازگشت به فرودگاه امام خمینی دور زده است.

جعبه هاى سیاه هواپیما پیدا شده و آنالیز داده هاى آن، می تواند در پاسخ معماى سقوط کمک کند. 

در تنها فیلمى که از شمال سایت سانحه توسط یک فرد محلى گرفته شده، قسمتى از هواپیما در آتش مى سوزد و به زمین نزدیک مى شود. 

ثانیه اى قبل از برخورد، آتش شعله بیشترى مى گیرد و سپس با برخورد به زمین منفجر مى شود. 

اینکه چه قطعه یا قطعاتى از هواپیما در آتش مى سوزد در این تصاویر مشخص نیست و باید تا بررسى دقیق کارشناسان منتظر ماند. 

در صورت آتش گرفتن یکى از موتورهاى هواپیما، دستورالعمل خاموش کردن موتور و سپس کشیدن دسته هاى اطفاى حریق در کاکپیت توسط خلبان می توانسته آتش را درون موتور خفه کرده و آن را مهار نماید و با استفاده از موتور دیگر به فرودگاه امام خمینى تهران بازگردد. 

اینک چند سناریو پس از آتش گرفتن یکى از موتورها وجود دارد:

١- خلبان هواپیما در خاموش کردن موتور و یا اطفاء آتش در آن تعلل کرده و باعث شده آتش به لوله هاى سوخت درون موتور و یا بال هواپیما سرایت کند و هواپیما غیرقابل ریکاورى گردد. 

٢-ممکن است خلبان دستورالعمل هاى موجود را بدرستى انجام داده باشد اما شدت آتش سوزى موتور به قدرى زیاد بوده که مخزن هاى مهار آتش درون موتور، نتوانسته اند از پس مهار آتش برآیند و سرایت آتش به بال و مسیرهاى اصلى سوخت، هواپیما را در معرض سقوط قرار داده است. 

٣- سناریوى سوم تقریباً محال است اما بدلیل اینکه سانحه مشابهى در تایوان داشته، پرداختن به آن خالى از لطف نیست. 

در آن سانحه، خلبانهاى یک فروند هواپیماى ATR72 با مشکلى در یکى از موتورها مواجه مى گردند که طبق دستورالعمل باید آن موتور را در حالت آیدل قرار داده و یا خاموش مى کردند. 

اما اشتباهى مهلک از سوى خلبان ها باعث سقوط آن هواپیما شد. 

آنها بجاى خاموش کردن موتور آسیب دیده، اشتباهاً موتور دیگر را که سالم به کارش ادامه می داد خاموش کرده و سرنوشت تلخ هواپیما را رقم زدند. 

حال سناریوى آن پرواز اگر تکرار شده باشد، براحتى می تواند سانحه هواپیماى اوکراینى را توصیف و توجیه کند هرچند که این فرضیه تقریباً محال به نظر مى رسد. 

همه این موارد با فرض آتش گرفتن موتور، آنهم یکى از موتورها آورده شده است.

وجود آتش در هواپیما دلایل دیگرى نیز مى تواند داشته باشد. 

نشت سوخت از بالها، شعله ور شدن کالاهاى خطرناک مانند باطرى هاى لیتیومى در بخش بار هواپیما، آتش سوزى در سیستم هاى برقى یا سیم کشى درون کابین و شعله ور شدن و نشت سیال هیدرولیکى و چندین فرضیه دیگر میتواند دلیل وقوع آتش سوزى در این بوئینگ٧٣٧ باشد. 

در برخى رسانه هاى معاند و جهت دار که عمدتاً رسانه هاى عربى بودند، عملیات تروریستى و برخورد موشک با هواپیما را عامل سرنگونى پرواز ٧٥٢ اوکراین عنوان کردند که به دلایل زیر نمى تواند درست باشد. 

١-بقایاى هواپیما در محل سانحه بصورت یکپارچه موجود بوده است و قطعه اى از هواپیما پیش از برخورد به زمین از آن جدا نشده بود.

٢-اثرى از تخلیه فشار کابین ولو در ٨٠٠٠ پایى در محل سانحه و پیکر جان باختگان وجود ندارد. 

٣- سپاه پاسداران وقوع هر نوع عملیات تروریستى و خرابکارانه را در پرواز تهران-کیف تکذیب نموده و قویاً رد کرده است. 

تمامى این فرضیات بر اساس مشاهدات شاهدان عینى و فیلم موجود از لحظه برخورد گرداورى شده و کاملاً زاییده تخیل و تحلیل نویسنده مى باشد و تا بررسى دقیق کارشناسان و تکمیل مستندات موجود، از درجه علمى و اعتبار ساقط است. 

باید منتظر ماند تا پس از بررسى هاى کارشناسى، روشن شود که چرا سقوط یک هواپیماى بوئینگ٧٣٧ مدرن تنها ٦ دقیقه پس از برخاستن از باند فرودگاه، جان ١٧٦ سرنشین خود از جمله ١٤٤ ایرانى را گرفته است.

میلاد باستانى

محقق و تحلیلگر سوانح هوایى