آیا بویینگ به اندازه کافی تنبیه شده است ؟

در 29 اکتبر 2018 بود که یک فروند بویینگ 737 مکس شرکت اندونزیایی لاین ایر (Lion Air) به شماره پرواز 610 که از جاکارتا به پنگال پرواز می‌کرد بعد از 12 دقیقه پرواز به ناگهان سقوط کرد و تمام 181 مسافر خود را به کام مرگ کشاند.

در نگاه اول شاید سوانح هوایی را جز لاینفک صنعت هوانوردی بدانیم اما در قرن بیست‌ویکم میلادی با هواپیماهایی که از نظر تکنولوژی و فناوری ساخت سرآمد هواپیماهای جهان بشمار می‌آیند و از بروزترین هواپیماها هستند سقوط هواپیما شاید مثل قبل قابل قبول نباشد خصوصا برای هواپیمایی که فقط 8 ماه از ساختش میگذشت و بویینگ شرکت سازنده این هواپیما هنگام رونمایی آن را هواپیمایی برای نسل آینده خوانده بود.

اینکه خلبان حتی شرایط اضطراری را به برج مراقبت اعلام نکرده بود تفکر بازرسان را به عمدی بودن این اتفاق سوق می‌داد اما با پیشرفت بازرسی‌ها عمدی بودن سقوط بطور  کامل رد شد.

هنوز 6 ماه از سانحه لاین ایر نگذشته بود که حادثه‌ای مشابه رخ داد، یک فروند بویینگ 737 مکس شرکت هواپیمایی اتیوپی (Ethiopian Airlines) به شماره پرواز 302 که از آدیس‌آبابا به نایروبی پایتخت کنیا پرواز می‌کرد 6 دقیقه پس از تیک‌آف سقوط کرد و همه 157 سرنشین آن کشته شدند.

یکی بودن مدل هواپیما در دو سانحه و همچنین زمان وقوع سانحه که هر دو در فاز تیک‌آف رخ دادند و شباهت‌های دیگر باعث شد تا بازرسان سانحه لاین ایر برای بازرسی سانحه اتیوپی اعزام شوند تا شاید از شباهت‌های این دو پرونده علت سقوط این هواپیماها را فاش کنند.

شوک اولی که به بویینگ وارد شد مربوط به زمینگیر شدن ناوگان مکس در کل دنیا و همچنین ممنوعیت این هواپیما برای پرواز در فضای کشورهای مختلف در سرتاسر جهان شد.

گمانه‌زنی‌های اولیه متخصصان و کارشناسان از وجود مشکلات نرم‌افزاری در سیستم‌های مدیریت پرواز حکایت داشت، با پیشروی در بازرسی‌ها مشکل نرم‌افزاری در سیستم افزایش مشخصه مانور پذیری هواپیما (MCAS) محرز شد.

MCAS = Maneuvering Characteristics Augmentation System

MCAS سیستمی است که به Stabilizer فرمانی می‌دهد که منجر به پایین‌آمدن دماغه شود و به این ترتیب، هنگام گردش‌های تند و وقتی ضریب بار زیاد است و نیز هنگامی که فلپ‌ها بسته هستند و هواپیما به سرعت واماندگی نزدیک است، دوران هواپیما حول محور عرضی (pitch) را بهبود دهد. این سیستم از خلبان ورودی نمی‌گیرد و تنها در پرواز غیرخودکار با فلپ‌های بسته عمل می‌کند.

شوک دوم به بویینگ زمانی رخ داد که معلوم شد بویینگ قبل از سانحه لاین‌ایر از ضعف این سامانه خبر داشته و بعد از آن اقدام به بهبود آن کرده اما اطلاعیه‌ای مبنی بر هشدار وجود ضعف در چنین سیستمی صادر نکرده است. 

رسانه‌ها بویینگ را به عدم مقدم شمردن جان انسان‌ها نسبت به رقابت خود در صنعت هوانوردی متهم کردند که به عذرخواهی رسمی دنیس مویلنبرگ، مدیرعامل بویینگ و ابراز تاسف او در یک ویدیو منجر شد. 

همواره پس از سقوط یک هواپیما سهام شرکت سازنده و همچنین سهام شرکت هواپیمایی در بازار بورس افت محسوسی می‌کند اما اینبار با توجه به شباهت سانحه اتیوپی و لاین ایر و اینکه در روزهای ابتدایی عنوان شد که شاید خط تولید 737 مکس برای همیشه بسته شود، افت بسیار زیادی در نرخ سهام بویینگ ایجاد شد.   

در مصاحبه با نیما رضازاده کارشناس بورس درباره تغییرات نرخ سهام بویینگ اطلاعات زیر حاصل شد: این اطلاعات با توجه به دیتای موجود در سایت trading view جمع اوری شده است. سهام بویینگ با توجه به جدول از ماه ژانویه سال 1968 با قیمت حدودی 2.84 سنت به فروش رفت. در طول دو سال اول با ریزش قیمت به هر سهم 0.41 سنت به کف قیمت خود رسید و برای 5 سال بین یک رنج قیمتی حرکت کرد. اما از 1976 تا به امروز شروع به رشد کرده است. رشد و اصلاح قیمت‌ها تا سال 2007 ادامه پیدا کرد و به 107 دلار رسید. از سال 2007 تا 2008 به دلیل بحران مالی جهانی سهام به 31 دلار کاهش پیدا کرد اما بعد از این سال رشد سهام شروع شد تا به 370 دلار رسید. در این قیمت به نظر یک مقاومت روانی وجود دارد که باعث عدم رشد بویینگ در چند سال شده است اما بلاخره در سال 2019 این مقاومت شکسته شد و سهام به 440 دلار رسید. طبق قوانین تکنیکال بعد از شکست مقاومت نیاز به برگشت قیمت به مقاومت اصلی و تست دوباره این قیمت بودیم که این اتفاق با اخبار منفی برای 737 اتفاق افتاد. در صورتی که قیمت زیر 370 دلار برای مدت طولانی باقی نماند میتواند به رشد خود ادامه دهد.

لازم به‌ذکر است که تایم فریم جدول ماهانه است.

از بررسی سهام بویینگ نتیجه می‌شود که افت قیمت دور از انتظار نبوده است اگرچه که سقوط‌های 737 مکس اثر این کاهش قیمت را بیشتر کرده و حتی ممکن است زمان وقوع را جلو انداخته باشد اما به‌هرحال می‌توان گفت این اتفاقی است که باید رخ می‌داده است و با گذر زمان به فراموشی سپرده شده و روند افزایشی خود را از سر می‌گیرد.

به عقیده نویسنده بویینگ نه‌تنها بطور کافی تنبیه نشده که حتی بطور مناسب نیز مجازات نشده است چراکه ضررهای مالی کوچک با کمی خوش‌اقبالی و هوش مدیران به راحتی قابل بازیابی است، اما آیا جان 338 مسافری که در اثر این سهل‌انگاری گرفته شد بازخواهد گشت؟ مسلما خیر
همچنین نیاز است نهادهای نظارتی بیشتری در راستای عدم تخطی شرکت‌های سازنده هواپیما از اصول ایمنی فعالیت کنند و مجازاتی فراتر از تنبیه‌های مالی برای شرکت‌های تخطی کننده از این اصول ایجاد شود.

 شما چگونه فکر می‌کنید آیا کاهش قیمت سهام  بویینگ که اتفاق افتادن آن دور از نظر نبوده به قیمت جان 338 مسافر می‎‌ارزید؟