از سیر تا پیاز فوکر

در این بخش از مقاله تاریخچه این شرکت هواپیماسازی هلندی را از شروع تا ورشکستگی مرور می‌کنیم و در بخش‌های بعدی به ساخته‎‌های این شرکت می‌پردازیم.

آنتونی فوکر که از پیشگامان هوانوردی در هلند، در 6 آوریل 1890 در شهر بلیتر در اندونزی به دنیا آمد، البته در آن زمان اندونزی مستعمره هلند بود از همین روی او را هلندی می‌دانند، در زمانی که چهار ساله بود همراه با خانواده‌اش به هلند مهاجرت کرد، زیاد فرد علاقمند به تحصیلی نبود و حتی نتوانست دبیرستان خود را با اتمام برساند اما از کودکی مکانیک را دوست داشت. 

اولین علاقه او به هوانوردی در سال 1908 و در نمایشگاه پرواز ویلبر رایت پدید آمد، در سال 1910 و زمانی که تنها بیست سال سن داشت توسط پدرش برای آموزش مکانیکی به آلمان فرستاده شد، علاقه او به هوانوردی کاملا مشهود بود به همین دلیل به شهر ماینتز منتقل شد در همان سال بود که او اولین هواپیمای خود به نام اسپین را در آلمان ساخت هواپیمایی که بیشتر به یک عنکبوت بزرگ پارچه‌ای شبیه بود تا یک هواپیما، ساخت این هواپیما باعث شد که آنتونی فوکر به فکر تاسیس یک شرکت هواپیماسازی بیافتد، او برای پیشرفت بیشتر به برلین مهاجرت کرد و در این شهر شرکت هواپیماسازی فوکر را تاسیس کرد.

شرکت هواپیماسازی هلندی فوکر نام خود را از بنیانگذرش یعنی آنتونی فوکر گرفته است، این شرکت در سال ۱۹۱۲ در آلمان تاسیس شد و در سال ۱۹۱۹ به هلند منتقل گردید. در سال‌های ابتدایی خصوصا در جنگ‌های جهانی اول و دوم این شرکت بیشتر در زمینه ساخت جنگ‌افزارها و تجهیزات نظامی هوانوردی فعالیت می‌کرد اما با پایان جنگ و چرخش نگاه‌ها به سمت هوانوردی تجاری فوکر هم به این حوزه کوچ کرد.

WWI

در زمان جنگ جهانی اول دولت آلمان تعدادی هواپیمای اسپین فوکر را سفارش داد تا در خلال عملیات‌های جنگی ارتش این کشور را پشتیبانی کنند. برای استفاده بهتر و بازدهی بیشتر در جنگ فوکر هواپیمای M5 را برای ارتش آلمان طراحی کرد که البته بسیار به یک هواپیمای قدیمی فرانسوی شباهت داشت.

پس از پایان جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۸ فوکر تصمیم گرفت که به هلند برگردد؛ سال بعد یعنی در ۱۹۱۹ این اتفاق عملی شد و آنتونی فوکر برای پنهان کردن نام فوکر به دلیل مشارکت در جنگ جهانی اول با نام شرکت هواپیماسازی هلند در سرزمین مادری شروع به کار کرد.

اوضاع برای فوکر خوب پیش رفت و شرکت جدید هم توانست خیلی زود با هواپیماهای نوین؛ سر زبان‌ها بیافتد و تعدادی از هواپیماهای C.I و C.IV که از نوع هواپیماهای شناسایی بودند را به نیروی هوایی کشورهای روسیه، رومانی و حتی آلمان بفروشد. اوج کار فوکر اما به دهه ۲۰ تا ۳۰ میلادی باز می‌گردد جایی که این شرکت هلندی بزرگترین شرکت سازنده هواپیما در جهان بود و با هواپیمای Trimotor که توسط ۵۴ شرکت هواپیمایی در سرتاسر جهان استفاده می‌شد و ۴۰ درصد بازار صنعت هوانوردی ایالات متحده آمریکا را در اختیار داشت آقایی می‌کرد.

آنتونی فوکر در سال ۱۹۲۳ به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و در ۱۹۲۷ شعبه آمریکایی شرکتش را با نام شرکت آتلانتیک تاسیس کرد. ‎اتفاقات زیادی برای این شرکت پیش‌آمد در ابتدا با جنرال موتورز ادغام شد و شرکت جدیدی شکل گرفت که آن هم مجددا با شرکت North American Aviation ادغام شد.

زندگی شخصی و مرگ آنتونی

زندگی شخصی فوکر فراز و فرودهای زیادی داشت او دو بار ازدواج کرد که بار اول به طلاق منجر شد و بار دوم همسرش را به دلیل بیرون افتادن از پنجره اتاق هتل از دست داد، دلیل مرگ او در ابتدا خودکشی اعلام شد اما با تحقیقات بیشتر پلیس به این نتیجه رسید که سرگیجه منجر به فوت او شده است، فوکر پس از مرگ همسرش عنوان کرده بود، هواپیماها را بیشتر از زنان درک می‌کند.

آنتونی فوکر بنیان‌گذار این شرکت هواپیماسازی هلندی بعد از سه هفته سخت تحمل بیماری مننژیت (سرسام، التهاب پرده‌های محافظتی مغز) در 23 دسامبر 1939 در شهر نیویورک فوت کرد، خاکستر او در سال 1940 به هلند منتقل شد و در آرامگاه خانوادگی دفن شد، بعد از این اتفاق اما شرکتی که پدید آورده بود به کار خود ادامه داد.

WWII

نقش فوکر در جنگ جهانی دوم نیز غیر قابل انکار است، این بار فوکر با هواپیمای G.I و D.XXI در مقابل ارتش آلمان قرار گرفت و در لباس نیروی هوایی هلند پیروزی‌هایی را هم بدست آورد.

پس از پایان جنگ جهانی دوم اوضاع خوب نبود، خسارت‌های جنگ و بازار بحرانی دوران پسا جنگ که اکثر کشورها به دنبال بازسازی بنیادین کشورها بودند خرید و فروش هواپیماها را تحت تاثیر قرار داده بود؛ ضمن اینکه اوضاع جنگ باعث شده بود که چندین شرکت جدید در حوزه ساخت هواپیما وارد گود شوند که همه این‌ها روی به طراحی و ساخت هواپیماهای مسافربری برای بازار هوانوردی تجاری آوردند، همه این موارد ذکر شده باعث می‌شد تا قیمت فروش هواپیما کاهش یابد که به تضعیف شرکت‌ها می‌انجامید. کارخانجات فوکر هم در هلند نیز به دلیل بمباران شدید ارتش آلمان به شدت آسیب دیده بودند.

در سال 1951 در نزدیکی فرودگاه اسخیپول آمستردام کارخانه جدیدی تاسیس شد و تعدادی هواپیمای نظامی تحت لیسانس دیگر شرکت‌ها در آن ساخته شدند تا فوکر خیلی آهسته به بازسازی خود برسد.

در سال 1958 ورق برگشت فوکر هواپیمای توربوپراپ جدید خود را با نام F27 فرندشیپ رونمایی کرد؛ موتورهای رولز رویس دارت قدرت بخش این هواپیمای جدید بودند که موفق‌ترین هواپیمای مسافربری پس از جنگ جهانی دوم شد، این هواپیما به حدی موفق بود که حتی نسخه‌های نظامی آن نیز ساخته شد.

در سال 1962 فوکر هواپیمای جدیدی را ساخت، F28 فلوشیپ از موتورهای جت استفاده می‌کرد و تا سال ۱۹۸۷ که تولید آن ادامه داشت در مجموع ۲۴۱ فروند از این هواپیما ساخته شد.

در سال ۱۹۶۹ فوکر موافقت کرد که با شرکت آلمانی Vereinigte Flugtechnische Werke که یک شرکت فعال در حوزه هوافضا بود در زمینه ساخت هواپیما همکاری کند و یک جت تجاری منطقه‌ای بسازد؛ اقدامی که آنچنان که باید موفقیت آمیز نبود و هواپیمای  VFW-614به هیچ عنوان نتوانست در بازار هوانوردی تجاری جایگاهی را به خود اختصاص دهد و فقط ۱۹ فروند از این هواپیما به فروش رسید.

با توجه به روند رو به رشد فوکر در هوانوردی تجاری کماکان فعالیت این شرکت در حوزه نظامی ادامه داشت و به یکی از اصلی‌ترین شرکای پروژه ساخت F-16 فایتینگ فالکون در اروپا تبدیل شد و مسئولیت ساخت این جنگنده برای نیروی هوایی کشورهای بلژیک، هلند، نروژ و دانمارک را برعهده گرفت.

ورود فوکر به حوزه هوافضا

فعالیت فوکر در حوزه هوافضا در سال ۱۹۶۷ به صورت رسمی آغاز شد؛ فوکر به همراه شرکت فیلیپس و با همراهی دانشگاه‌های کشور هلند در ۱۹۶۸ اولین ماهواره این کشور را طراحی کرد و ساخت.

پیش به سوی ورشکستگی

بعد از یک همکاری ناموفق با مکدانل داگلاس در سال 1981، فوکر دست به طراحی و ساخت چند هواپیما زد و دو هواپیمای جدید را رونمایی کرد. هزینه بالای طراحی‌ هواپیماهای جدید باعث شد که فوکر با مشکلات عدیده‌ای مواجه شود، اگرچه که قرار بود بریتیش آیرواسپیس با حمایت‌های خود به عنوان همکار استراتژیک نقش ناجی این شرکت را بر عهده بگیرد اما این اتفاق روی نداد، تا اینکه در نهایت در سال 1992 بعد از چندین مرحله مذاکرات طاقت فرسا فوکر با شرکت آلمانی DASA که در حوزه هوافضا فعالیت می‌کرد تفاهم نامه همکاری امضا کرد، این همکاری طولانی نشد چرا که شرکت مادر DASA یعنی دایملر بنز با این تفاهم نامه از نظر سازمانی مشکل داشت و این تفاهم نامه رسما ملغی شد، پس از این اتفاقات شرکت کانادایی بمباردیر پا پیش گذاشت و در زمانی که همه احتمال می‌دادند بمباردیر فوکر را از وضعیت بد خود نجات می‌دهد این شرکت هم با بررسی مشکلات فوکر از همکاری با این شرکت هلندی پا پس کشید تا اینکه در ۱۵ مارچ 1996 شرکت هواپیماسازی هلندی فوکر رسما ورشکسته شود.

اگرچه که این شرکت هلندی ورشکسته شد اما با توجه به اینکه تعداد زیادی از هواپیماهایش در صنعت هوانوردی فعال بودند با شرکتی تحت عنوان Fokker Services پاسخگوی نیازهای شرکت‌هایی که از هواپیماهای فوکر در ناوگان خود استفاده می‌کنند؛ است.